Friday, 27 July 2018

Current



लोक सभा ने चेक बाउंस मामलों संबंधी विधेयक पारित किया

3 days ago
वर्तमान समय में चेक बाउंस होने पर सजा की व्यवस्था है, लेकिन इस तरह के मामलों में अपील करने का प्रावधान होने के कारण लम्बित मामलों की संख्या तेजी से बढ़ रही है.

100 रुपये का नया नोट होगा जारी, जानिए विशेषताएं

Jul 20, 2018
भारतीय रिज़र्व बैंक की ओर से जारी बयान के मुताबिक इस नए नोट के पिछले हिस्से पर गुजरात के पाटन जिले में स्थित 'रानी की वाव' का चित्र होगा जो भारत की विरासत को प्रदर्शित करेगा.

भारत विश्व सीमा शुल्क संगठन के एशिया प्रशांत क्षेत्र का उपाध्यक्ष बना

Jul 17, 2018
भारत के उपाध्यक्ष बनने पर भारतीय उद्योग परिसंघ (सीआईआई) की साझीदारी में केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर एवं सीमा शुल्क (सीबीआईसी) द्वारा एक समारोह का आयोजन किया जा रहा है.

चीन ने भारत से आयात होने वाली दवाइयों पर टैक्स घटाया

Jul 11, 2018
व्यापार युद्ध के बाद से चीन अब तक 8500 भारतीय उत्पादों पर आयात शुल्क में कमी कर चुका है. चीन के अमेरिका से व्यापार युद्ध तेज होने के साथ भारत और अन्य देशों के उत्पादों पर आयात शुल्क में और कटौती करेगी.

एडीबी ने बिहार में सोन नहर परियोजना को मंजूरी दी

Jul 10, 2018
विद्युत तथा नवीन और नवीकरणीय ऊर्जा राज्य मंत्री (स्वतंत्र प्रभार) आर.के. सिंह ने दिल्‍ली में बिहार के शहाबाद-भोजपुर क्षेत्र के सोन नहर प्रणाली के पक्‍कीकरण प्रोजेक्‍ट की प्रगति की समीक्षा के लिए एशियाई विकास बैंक के अधिकारियों एवं वित्‍त मंत्रालय के अधिकारियों के साथ बैठक की.

बैंक ऑफ़ चाइना को भारत में शाखा खोलने हेतु आरबीआई से लाइसेंस मिला

Jul 6, 2018
बैंक ऑफ चाइना ने जुलाई 2016 में मंजूरी के लिए आवेदन किया था लेकिन डोकलाम विवाद के चलते मामला रुक गया था अब बैंक ऑफ़ चाइना के भारत में प्रवेश से नया आर्थिक सहयोग स्थापित होगा.

एनपीए की समस्या से निपटने हेतु ‘सशक्त’ योजना की घोषणा

Jul 4, 2018
'सशक्त' योजना के तहत पांच सूत्री फॉर्मूला लागू किया जाएगा. वित्त मंत्री पीयूष गोयल ने कहा कि देश में करोड़ रुपये से ज्यादा राशि के 200 बैंक खाते हैं. इनमें तकरीबन तीन लाख करोड़ रुपये के कर्ज फंसे हैं.

आयकर विभाग ने तुरंत पैन कार्ड सेवा आरंभ की

Jul 3, 2018
आयकर विभाग ने अपनी ई-फाइलिंग वेबसाइट पर कहा है कि यह सुविधा निःशुल्क है और वैध आधार धारकों के लिए है.

जीएसटी का एक साल पूरा, जानें इसकी उपलब्धियां एवं चुनौतियां

Jul 2, 2018
केंद्रीय वित्त मंत्रालय ने भारतीय कर प्रणाली में अभूतपूर्व सुधार के एक वर्ष पूरे होने पर 1 जुलाई 2018 ‘जीएसटी दिवस‘ के रूप में मनाये जाने की घोषणा की थी.

भारतीय रुपया डॉलर के मुकाबले अब तक के न्यूनतम स्तर पर पहुंचा

Jun 28, 2018
अमेरिका और चीन के बीच ट्रेड वॉर बढ़ने की आशंकाओं के चलते भारतीय रुपये पर दबाव बन रहा है जिसके चलते भारतीय रुपये में लगातार गिरावट जारी है.

भारत ने अमेरिका के 29 उत्पादों पर आयात शुल्क बढ़ाया

Jun 22, 2018
भारत ने पिछले सप्ताह विश्व व्यापार संगठन को 30 उत्पादों की एक सूची भेजी थी, जिन पर उसने 50 प्रतिशत तक आयात शुल्क बढ़ाने का इरादा जताया था.

आरबीआई ने प्राथमिकता क्षेत्र ऋण के तहत आवास ऋण सीमा को संशोधित किया

Jun 21, 2018
भारतीय रिजर्व बैंक ने मौद्रिक नीति समीक्षा के दौरान प्राथमिकता क्षेत्र के तहत होम लोन की अधिकतम सीमा बढ़ाने की घोषणा की थी. उसकी अधिसूचना के अनुसार कमजोर वर्ग और कम आय वाले लोगों को सस्ता कर्ज मुहैया कराने के लिए प्राथमिकता क्षेत्र के होम लोन की सीमा बढ़ाई गई है.

आरबीआई ने बॉन्ड में विदेशी निवेश के नियमों में ढील दी

Jun 19, 2018
केंद्रीय बैंक ने सरकारी सिक्योरिटी में विदेशी निवेश की सीमा उसके कुल स्टॉक का 30 फीसदी तय की है. पहले यह सीमा 20 फीसदी थी. एफपीआई को मैच्योरिटी में कम से कम 3 साल शेष अवधि वाले सरकारी बॉन्ड में निवेश करने की इजाजत दी गई थी.

पंजाब सरकार ने ‘बिज़नेस फर्स्ट पोर्टल’ लॉन्च किया

Jun 8, 2018
राज्य सरकार ने उद्यमियों को नई औद्योगिक नीति के तहत उदार प्रोत्साहन प्रदान कर आर्थिक विकास में तेजी लाने का फैसला किया है जिसके तहत यह पोर्टल लॉन्च किया गया.

आरबीआई ने शहरी सहकारी बैंकों को लघु वित्तीय बैंक का दर्जा देने का फैसला किया

Jun 7, 2018
आरबीआई की मौद्रिक नीति समिति की दूसरी द्विवार्षिक बैठक के बाद जारी बयान में बताया गया, लघु वित्तीय बैंकों (एसएफबी) के लिए तय मानकों को पूरा करने वाले शहरी सहकारी बैंकों को स्वेच्छा के आधार पर एसएफबी में बदलने की अनुमति देने का फैसला किया गया है.

केंद्र सरकार द्वारा चार सरकारी बैंकों के विलय की तैयारी

Jun 6, 2018
देश की बैंकिंग व्यवस्था का कुल एनपीए 10 लाख करोड़ रुपये के आंकड़ें को पार कर चुका है, जिसमें सरकारी बैंकों कि हिस्सेदारी 8.9 लाख करोड़ रुपये की है.

आरबीआई ने 'वित्तीय साक्षरता सप्ताह' आयोजित किया

Jun 5, 2018
वित्तीय रूप से पिछड़े एवं वंचित इलाकों में सभी बैंकों की शाखाओं में कार्यशालाओं, शिविरों, प्रश्नोत्तरी तथा सांस्कृतिक कार्यक्रमों का आयोजन कर लोगों को जागरूक करने के निर्देश दिये गये हैं.

केंद्र सरकार ने एफसीआरए के तहत विदेशी योगदान की निगरानी हेतु ‘ऑनलाइन विश्लेषण टूल’ लॉन्च किया

Jun 2, 2018
इस टूल की मदद से विभिन्न सरकारी विभाग यह पता लगा सकेंगे कि किस संगठन को कहां से पैसा मिल रहा है और इनका वास्तविक उपयोग कहां किया जा रहा है. अब सरकारी विभागों को इस अधिनियम के प्रावधानों के तहत गैर सरकारी संगठनों के पैसे के इस्तेमाल से संबंधित आंकडे और सबूत जुटाने में भी आसानी होगी.

आयकर विभाग ने संशोधित आयकर मुखबिर पुरस्कार योजना 2018 जारी किया

Jun 2, 2018
काले धन का पता लगाने और कर चोरी में कमी लाने के आयकर विभाग के प्रयासों में लोगों की भागीदारी बढ़ाने के उद्देश्य से आयकर विभाग ने नई पुरस्कार योजना जारी की है.

भारत सरकार और विश्व बैंक के बीच 50 करोड़ डॉलर की अतिरिक्त वित्तीय सहायता हेतु समझौता

Jun 2, 2018
केंद्रीय ग्रामीण विकास मंत्रालय द्वारा इस परियोजना के अंतर्गत 7,000 किलोमीटर लंबी सड़कें बनाई जानी हैं, जिसमें से 3,500 किलोमीटर का निर्माण हरित प्रौद्योगिकी के इस्तेमाल से किया जाएगा.

Monday, 15 January 2018

આજરોજ હું એક 100 પ્રશ્નનો આપ સમક્ષ મૂકી રહ્યો છું.. જે આપને આગામી પરીક્ષા મા ઉપયોગી થાય એ આશા સાથે....*2

*1) ઘર્ઘર, ગોધા અને પિંગા વાદ્યોનો પ્રકાર જણાવો.*

અ) રણવાદ્યો બ) ધનવાદ્યો
ક) સુષીર વાદ્યો ડ) તંતુ વાદ્યો

*2) નીચે આપેલા વાદ્યો પૈકી, કયા વાદ્યનો સમાવેશ સુષીર – વાદ્ય અંતર્ગત થાય છે?*

અ) સુરંદો બ) શંખ
ક) ભેરી ડ) જયઘંટા

*3) નીચે દર્શાવેલ વાદ્યોને તેના પ્રકાર અંતર્ગત જોડો.*

ક) એકતંત્રી વીણા, પિનાકી, ચિત્રા, આલપીની — આનદ્ધ વાદ્ય
ખ) મૃદંગ, દુંદુભી, ભેરી, ડમરુ, તુમ્બડી — તંતુ વાદ્ય
ગ) જયઘંટા, કસ્ત્રા, શુક્તિ, પટ્ટ, ક્સુદ્ર — ધન વાદ્ય
ઘ) વેણુ, મુરલી, મધુકરી, તંડુકિની, ચુકડા, તુરી — સુષિર વાદ્ય

અ) ક – 1, ખ – 2 , ગ – 3 , ઘ- 4 બ) ક – 2, ખ – 1 , ગ – 3 , ઘ- 4
ક) ક – 1, ખ – 4 , ગ – 3 , ઘ- 2 ડ) ક – 1, ખ – 3 , ગ – 4 , ઘ- 2

*4) વ્રજભાષાનો ખૂબજ જાણીતો ગ્રંથ કયો છે?*

અ) પ્રવીણસાગર બ) મૃચ્છ-કટીકમ
ક) કાદંબરી ડ) વિકર્મોવર્ષિયમ

*5) ગુજરાતની સંસ્કૃતિને ઉજાગર કરતું પુસ્તક ‘ગુજરાતના સાંસ્કૃતિક પ્રવાહો’ ના લેખન નામ શું છે?*

અ) હરજીવન દાફડા બ) કુન્દનિકા કાપડિયા
ક) દોલત ભટ્ટ ડ) હરકાન્ત શુક્લ

*6) ગુજરાતના ‘જત’ જ્ઞાતિના કલાકારો કયું વાદ્ય સુપેરે વગાડી જાણે છે?*

અ) સુરંદો, જોડિયો પાવો બ) ઢોલક
ક) મોરલી ડ) કરતાલ

*7) ગુજરાતમાં પ્રચલિત લોકવાદ્યો, તેની બનાવવાની રીત, વગાડવા માટેના નિયમોની જાણકારી આપતું પુસ્તક ” ગુજરાતના લોકવાદ્યો” ના રચનાકારનું નામ શોધો.*

અ) શ્રી મોરારી બાપુ બ) શ્રી ઈન્દ્રશંકર રાવળ
ક) શ્રી મકરંદ મેહતા ડ) શ્રી હરકિશન મહેતા

*8) સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારના “ચારણ ” જ્ઞાતિનું લોકવાદ્ય નીચેના પૈકી કયું છે?*

અ) રાવણહથ્થો બ) જંતર
ક) ભેરી ડ) મૃદંગ

*9) અહીં આપેલ વાદ્ય અને તેની બનાવવાની રીત એકબીજા સાથે જોડો.*

ક) સુષિર વાદ્ય – 1) ચામડું મઢી બનાવવામાં આવતું વાદ્ય જેમ કે તબલા, ઢોલક, ખંજરી
ખ) તંતુ વાદ્ય – 2) ફૂંક મારીને વગાડવામાં આવતું વાદ્ય જેમ કે શંખ, પાવો
ગ) અવનદ્ધ વાદ્ય – 3) તાર દ્વારા સુર રેલાવતું વાદ્ય જેમકે વીણા
ઘ) ઘન વાદ્ય – 4) અથડાવીને વગાડાતું વાદ્ય જેમકે ઝાલર

અ) ક – 2 , ખ – 1 , ગ – 4 , ઘ – 3 બ) ક – 1 , ખ – 2 , ગ – 4 , ઘ – 3
ક) ક – 2 , ખ – 3 , ગ – 1 , ઘ – 4 ડ) ક – 1 , ખ – 3 , ગ – 2 , ઘ – 4

*10) ‘ડાહ્યાભાઈ ભાટ’ અને ‘ગણેશ ભરથરી’ જેવા કલાકારોનું નામ કયા વાદ્ય સાથે જોડાયેલું છે?*

અ) તબલા બ) જોડિયો પાવો
ક) રાવણ હથ્થો ડ) મંજીરા

*11) ‘બૂંગિયો’ , ‘ટીંટોડી’ અને ‘મટકી’ જેવા શબ્દોની વ્યુત્પતિ સાથે કયું વાજીંત્ર જોડાયેલું છે?*

અ) ઢોલ વાગવાના પ્રકાર બ) કરતાલની ગોઠવણી સાથે
ક) તબલાના ઢાળ ડ) જલતરંગના દ્વારા ઉતપન્ન સંગીત

*12) ગુજરાતમાં ‘સુલેમાન જુમા’ નામ કયા વાદ્ય સાથે લેવામાં આવે છે?*

અ) સુરંદો બ) ડફ
ક) નોબત ડ) શરણાઈ

*13) પ્રાચીન ભારતમાં ‘નગારું’ અન્ય કયા નામ સાથે પ્રચલિત હતું?*

અ) નોબત બ) દુંદુભિ
ક) શિરસ્ત્રાણ ડ) નિર્ગુન્ડી

*14) ‘ડફ’ એટલેકે ‘ડફલી’ સંસ્કૃતમાં અન્ય કયા નામે ઓળખાય છે?*

અ) ઝલ્લરી બ) તંડુકીની
ક) તુમ્બકી ડ) તુમ્બડીયા

*15) ‘ખંજરી’ કયા નામે ઓળખાતી હતી ?*

અ) પિનાકી બ) મધુકરી
ક) તુરી ડ) કંજીરા

16) નીચેના પૈકી કયા વાદ્યનો ઉપયોગ ભવાઈના વેષમાં પ્રચુર માત્રામાં કરવામાં આવે છે?

અ) ભૂંગળ બ) ખંજરી
ક) પટ્ટ ડ) આલાપિની

17) યુદ્ધના સમયે વગાડવામાં આવતા વાજીંત્રોમાંથી ઓળખી બતાવો.

અ) તંડુકીની , તૂરી બ) શંખ , ભેરી
ક) ચિત્રા , વેણુ ડ) ચુકડા , તુંબડી

18) વિજય સરઘસમાં વગાડાતું વાદ્ય ગોતી બતાવો.

અ) ઝાલર , જયઘંટા, કસ્ત્રા બ) પિનાકી, નાળ, પખવાજ
ક) ભુંગળ, નિશાન -ડંકો , જયઢક્ક ડ) ડુગ્ગી, ડંકો, ડમરુ

19) ગુજરાતમાં ‘મંજીરાના માણીગર’ તરીકે કયું નામ જાણીતું છે?

અ) સાધુ વીરદાસજી બ) હાજી રમકડુ
ક) બીરજુ બારોટ ડ) જીગ્નેશ કવિરાજ

20) શંખ અને મહાભારતના પાત્રોને એકબીજા સાથે જોડો.

ક) અર્જુન 1) અનંત વિજય
ખ) કૃષ્ણ 2) સુઘોષ
ગ) યુધિષ્ઠિર 3) મણિપુષ્પ
ઘ) નકુળ 4) દેવદત્ત
ચ) સહદેવ 5) પંચજન્ય

અ) ક-4, ખ – 5, ગ- 1, ઘ-2, ચ-3 બ) ક-5, ખ – 3, ગ- 1, ઘ-2, ચ-4
ક) ક-3, ખ – 5, ગ- 2, ઘ-1, ચ-4 ડ) ક-5, ખ – 3, ગ- 4, ઘ-1, ચ-2

21) અકબરના સમયમાં સેના સાથે રાખવામાં આવતા વાજીંત્રો; જેવા કે ‘કરણા’ , ‘નફીર’ , ‘ઝાંઝ’ , ‘દમ્મામાં’ વગેરેની માહિતી આપતું પુસ્તક કયું છે?

અ) આઈને અકબરી બ) અકબરે દરબારી
ક) દિને ઇલાહી ડ) તુઝુકે બાબરી

22) ગુજરાતની આદિવાસી સંસ્કૃતિ સાથે જોડાયેલું વાદ્ય પીછાણો.

અ) તાડપુ બ) નરઘું
ક) બિજોરું ડ) કરતાળીયું

23) ચતુર્મુખ મૃદંગનું શિલ્પ કયાં આવેલું છે?

અ) પાટણ; રાણકી-વાવના સ્થાપત્યોમાં બ) ધૂમલીમાંથી મળી આવેલા પ્રાચીન અવષેશોમાં
ક) સોમનાથ મંદિરના સ્થાપત્યોમાં ડ) મોઢેરાના સૂર્યમંદિરના સ્થાપત્યોમાં

24) કઈ જાતક કથામાં ગુજરાતના ‘મદારીના ખેલ’ નું વર્ણન જોવા મળે છે?

અ) ભૂરિદત્ત જાતકકથા બ) વિચરતા સમુદાયોની જાતકકથા
ક) નૃપ કથાઓ ડ) સૃપ દંતકથાઓ

25) વિકલ્પોમાં દર્શાવેલી વિભિન્ન બાબતોમાંથી કઈ બાબતનો સમાવેશ ‘મદારીના ખેલ’ અંતર્ગત થતો નથી?

અ) પ્રાદેશિક સ્પર્શવાળી શબ્દોની રમત
બ) હાથની ચાલાકી
ક) શરીર સૌષ્ટવનો ખેલ
ડ) હાકલા , પડકારા અને તળપદા શબ્દોની રમૂજ

26) સમુદ્રમાં પણ તરી શકે તેવી વિશિષ્ઠ પ્રજાતિના ઊંટ, કે જે માત્ર ગુજરાતમાં ; કચ્છ પ્રદેશના બન્ની વિસ્તારમાં વિચરતા જોવા મળે છે તેને દર્શાવો.

અ) ખરાઈ ઊંટ બ) બેકટેરિયન પ્રજાતિના ઊંટ
ક) હાઈબ્રીડ ઊંટ ડ) લામા પ્રજાતિના ઊંટ

27) કચ્છના કયા ટાપુ પરથી,ધોળાવીરા નગરને ઉત્તખાણિત કરવામાં આવ્યું હતું?

અ) બેલા ટાપુ બ) ખાવડા ટાપુ
ક) ખડીર બેટ ડ) ધોરડો ટાપુ

28) અહીં દર્શાવેલા વિકલ્પમાંથી ક્યા વિકલ્પનો સમાવેશ,ધોળાવીરામાંથી મળેલા લખાણ-પાટિયામાં થતો નથી?

અ) આરાવાળું વર્તુળ બ) સમબાજુ ચતુષ્કોણ
ક) ગુણાકારનું ચિહ્ન ડ) ભાગાકારનું ચિહ્ન

29) શિલ્પીઓ માટે કામ કરતી કઈ સંસ્થા કચ્છમાં આવેલી છે?

અ) કચ્છ વિકાસ ટ્રસ્ટ બ) ખમીર
ક) હુડકો ડ) પાંજી – ધી

30) સંત શિરોમણી ‘ડાડા મેકરણ ‘ નો ઉત્સવ , કચ્છમાં કઈ જગ્યાએ ઉજવવામાં આવે છે?

અ) ઘ્રન્ગ બ) લખપત
ક) મોડસર ડ) રુદ્રાણી

31) મધુસુદન ઢાંકી રચિત પુસ્તક કયું? તાજેતરમાં જેનું વિમોચન એલ.ડી. ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઈન્ડોલોજી ખાતે કરવામાં આવ્યું?

અ) મારુ-ગુર્જર ટેમ્પલ આર્કિટેક્ચર
બ) પ્રસાદા ઓફ કૉસ્મૉસ
ક) ફૂટ- પ્રિન્ટ્સ ઓફ વિશ્વ-કર્મા
ડ) પ્રનાલા ઈન ઈન્ડિયા

32) વિભિન્ન રાગ અને તેને ગાવા માટેના ઉચિત સમય સાથે સરખાવો.

ક) ભૈરવ ( ખયાલ ગાયકીને બાદ કરતાં ) 1) મધ્ય રાત્રી
ખ) બાગેશ્રી 2) સવાર
ગ) યમન 3) બપોર પછી
ઘ) ભીમપલાસી 4) કોઈપણ સમયે
ચ) પીલુ 5) સાંજ

અ) ક – 2 , ખ – 1, ગ – 5, ઘ – 3, ચ – 4 બ) ક – 1 , ખ – 2, ગ – 5, ઘ – 3, ચ – 4
ક) ક – 3 , ખ – 1, ગ – 2, ઘ – 5, ચ – 4 ડ) ક – 3 , ખ – 5, ગ – 4, ઘ – 2, ચ – 1
ઈ) ક – 2 , ખ – 3, ગ – 1, ઘ – 5, ચ – 4

33) ગુજરાતમાં ગવાતા જુદા-જુદા રાગોને ઋતુ આધારિત જોડો.

લ) હિંડોલ 1) વસંત
વ) માલકૌંસ 2) શિશીર
સ) ભૈરવ 3) શરદ
શ) શ્રી 4) હેમંત

અ) લ – 2 
, વ – 4 , સ – 3 , શ – 1 બ) લ – 2 , વ – 1 , સ – 4 , શ – 3
ક) લ – 3 , વ – 1 , સ – 4 , શ – 2 ડ) લ – 1, વ – 3 , સ – 2 , શ -4

34) ગુજરાતમાં પુષ્ટીમાર્ગીય વૈષ્ણવ સંપ્રદાયમાં શ્રી કૃષ્ણના ગુણકીર્તન સ્વરૂપે ભજવાતી ‘ ઢાઢીલીલા’ ની ઉત્તપત્તિ કયા પ્રદેશમાં થઇ હતી?

ક) વ્રજભૂમિ ખ) દ્વારીકા નગરી
ગ) વટપદ્ર ભૂમિ ઘ) સારસ્વત પ્રદેશ

35) ‘લોટી ઉત્સવ’ કયા સંપ્રદાય સાથે જોડાયેલ છે?

ચ) સિંધી સંપ્રદાય છ) વૈષ્ણવ સંપ્રદાય
જ) બહાઈ સંપ્રદાય ઝ) ખોજા સંપ્રદાય

36) કયા સૂફીનો સમાવેશ ગુજરાત અંતર્ગત થતો નથી?

ટ) મખદૂમ -એ – જહાંનીયાં ઠ) મોઈનુદીન ચિસ્તી
s) બુરહાનુદ્દીન -કુત્તુબ- એ – આલમ ઢ) સૈયદ – મોહમ્મદ -શાહ -આલમ

37) ભવાઈ સાથે કઈ બાબત સંકળાયેલ નથી?

ણ) અસાઈત ઠાકર રચિત ગ્રંથ ‘હંસાઉંલી’માં ભવાઈ શબ્દનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે
ત) ભવાઈ ; સંગીત, નૃત્ય, સંવાદ, રસ તેમજ લોકકથાના મિશ્રણ દ્વારા સંદેશ આપે છે
થ) હિન્દુ સ્ત્રી અને મુસ્લિમ પુરુષના પ્રેમની વાર્તા; ‘જૂઠણ’ના વેશમાં ભજવવામાં આવેલ છે
દ) અસાઈત ના પુત્ર માંડણ નાયક દ્વારા ભજવાયેલ ‘ઝંડા ઝૂલણ નો વેશ’ ; દોહા, ગઝલ, કુંડળીયા, સવૈયા, ઝૂલણા સાથેની સંગીતબદ્ધ અને લોકઢાળ યુક્ત રચના છે

38) ઉત્તરપ્રદેશનું કયું નૃત્ય ગુજરાતના નૃત્ય ‘ફૂલોના ગરબા’ સાથે સામ્યતા ધરાવે છે?

ધ) સ્વાંગ ન) રામલીલા
પ) ચરકુલા ફ) ખ્યાલ

39) ભારતના વિભિન્ન રાજ્ય – નૃત્ય જોડકામાં યોગ્ય રીતે જોડો.

બ) રાઈ 1) ગુજરાત
ભ) ધમાલ 2) બુંદેલખંડ
મ) નૂપા પાલા 3) મણિપુર
ય) છાઉ નૃત્ય 4) સિક્કિમ
ર) ભૂતિયા નૃત્ય 5) ઓરિસ્સા

અ) બ – 2, ભ – 1, મ – 3, ય – 5, ર – 4 આ) બ – 4, ભ – 3, મ – 1, ય – 4, ર – 2
ઇ) બ – 5, ભ – 1, મ – 3, ય – 2, ર – 4 ઈ) બ – 3, ભ – 1, મ – 4, ય – 2, ર – 5

40) નીચેના પૈકી કયો રાગ ઠુમરી સાથે સુસંગત નથી?

લ) કાફી વ) સિંદૂરા
શ) ધાની સ) માલકૌંસ

*41) ગાનશૈલીને પ્રદેશ સાથે સંકળાવો.*

ષ) નાટી 1) રાજસ્થાન
હ) માંડ 2) હિમાચલ
ળ)ધમાઈલ 3) બંગાળ
ક્ષ) હીર 4) પંજાબ
જ્ઞ) કાફી 5) કચ્છ

અ) ષ -2, હ – 5, ળ – 1, ક્ષ – 3, જ્ઞ – 4 બ) ષ -2, હ – 1, ળ – 3, ક્ષ – 4, જ્ઞ – 5
ક) ષ -2, હ – 1, ળ – 5, ક્ષ – 4, જ્ઞ – 3 ડ) ષ -1, હ – 4, ળ – 5, ક્ષ – 3, જ્ઞ – 2

*42) નીચેનામાંથી કઈ બાબત લોકનૃત્યો સાથે સુ-સંગત નથી?*

ચ) લોકનૃત્ય નિયમ , કાયદા અને સિદ્ધાંતોથી બદ્ધ ; રાજ્યાશ્રિત હોય છે
છ) લોકનૃત્ય મોટેભાગે સામુહિક રીતે થાય છે પરંતુ તેમાં વ્યક્તિગત નૃત્ય માટેનો પણ અવકાશ હોય છે
જ) લોકનૃત્ય ઉત્સવ સાથે વણાયેલ ; સરળ પરંતુ તાલ-લય સાથે સાંસ્કૃતિક દર્શન કરાવે છે
ઝ) લોકનૃત્ય અભિનય, અંગચલન, જોમ, સ્ફૂર્તિ દ્વારા મનુષ્ય જીવનને પ્રવાહિત કરે છે

*43) નીચેના ગુજરાતી નૃત્યો પૈકી કયું નૃત્ય ધીર ગંભીર પ્રકારનું છે?*

ટ) હુડો ઠ) મેરાયો
ડ) ટિપ્પણી ઢ) ચાળો

44) નમન, મંડળ, ભેટિયા, સોળંગા અને દોઢિયાં શાનો પ્રકાર છે?

ણ) ગરબા ત) રાસ
થ) ટીંટોડો દ) ટીમલી

*45) માંડવા નૃત્ય સાથે સંકળાયેલ ન હોય તેવા તથ્યને ઓળખી બતાવો.*

ધ) માંડવા નૃત્ય ‘હોળી’ અને ‘ડાંગ દરબાર’ જેવા પ્રસંગોએ રમવામાં આવે છે જે ‘કહાડિયા’ તરીકે પણ પ્રચલિત છે
ન) માંડવા નૃત્યમાં ગીતની વિવિધતા સાથે 28 થી 30 પ્રકારના પક્ષીઓની નકલ એટલેકે ‘ચાળો’ કરવામાં આવે છે
પ) માંડવા નૃત્યમાં સ્ત્રીઓ ; પુરુષોના ખભા પર ઉભા રહી ચાર માળનો માંડવો બનાવી નૃત્યરૂપે ફરે છે
ફ) માંડવા નૃત્યમાં માદળ, ઢાંક, પાવરી, શરણાઈ, ઢોલકી વગેરે લોકવાદ્યોનો ઉપયોગ થાય છે

*46) આદિવાસીના ‘ડુંગરદેવના મેળા’ સાથે કઈ બાબત ગોઠ ધરાવતી નથી?*

બ) ડુંગરદેવનો મેળો દર પાંચ વર્ષે ભરાય છે જેમાં હાટ, જંગલી પેદાશોનું વેચાણ, આદિવાસી કલાકૃતિઓનું પ્રદર્શન, નૃત્ય , ગાન અને સામુહિકતાની ભાવના પ્રદર્શિત થાય છે.
ભ) ‘પાવરી વાદ્ય’ કે જે દૂધીના ખોખા, મોરના પીંછા અને પ્રાણીઓના શીંગડામાંથી બને છે તેનો વ્યાપક ઉપયોગ નાચ-ગાન વખતે કરવામાં આવે છે
મ) ડાંગ દરબાર આ દિવસે ડુંગર પર ભરાય છે
ય) ડુંગર પાર રહેતી, નભતી અને વિચારતી પ્રજા આ દિવસે તેની પૂજા – અર્ચના કરી પ્રકૃતિ સાથેના પોતાના તાદાત્મયને સાર્થક કરે છે

*47) અરવલ્લીના પહાડી પ્રદેશમાં ઉજવાતા ‘ ગવરી ઉત્સવ ‘ સાથે કઈ બાબત જોડાયેલી નથી?*

ર) ગૌરી ઉત્સવ વિભિન્ન જાતિઓ વચ્ચે ભાવનાત્મક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક એકતા સ્થાપિત કરતો લોકઉત્સવ છે
લ) પ્રકૃતિ સાથે જોડાયેલા સમાજની ધબકતી સંસ્કૃતિ તેમજ જનમાનસના વિસ્તૃત સામાજિકીકરણના દર્શન કરાવે છે
વ) ગીત-સંગીત-સમૂહનૃત્ય – કથા- નાટકનું સંમિશ્રિત સ્વરૂપ છે
શ) વર્ષઋતુમાં શ્રાવણી પૂનમ થી કાર્તિક આઠમ સુધી ચાલતો ઉત્સવ છે

*48) હઠીસિંહ અને તેમના પત્ની હરકુંવર દ્વારા નિર્માણ કરાવેલ જૈન દેરાસરનું વર્ણન એચ.જી. બ્રિગ્સના કયા પુસ્તકમાં વૈવિધ્યપૂર્ણ રીતે વાંચવા મળે છે?*

ષ) ધ સિટિસ ઓફ ગુર્જરાષ્ટ્ર
સ) ગૌરવ ભૂમિ ગુજરાત
હ) ગુજરાતનો સમૃદ્ધ વાડ્મય વારસો
ળ) મરમી શબદનો મેળો

*49) પુસ્તક ‘પોળોનો ઈતિહાસ’ ના લેખકનું નામ જણાવો.*

હ) ચંદ્રવદન ચી.મહેતા
ળ) નંદશંકર મહેતા
ક્ષ) મકરંદ મહેતા
જ્ઞ) ચંદ્રકાન્ત મહેતા

*50) પુસ્તક ‘ અમદાવાદ નો ઇતિહાસ ‘ ના લેખકનું નામ જણાવો.*

ક) પ્રાણલાલ એદલજી ડોસા
ખ) મગનલાલ વખતચંદ
ગ) ઈસ્ટર ડેવિડ
ઘ) અચ્યુત યાજ્ઞિક
*✍યુવરાજસિંહ જાડેજા ગોંડલ (યુયુત્સુ) ૯૦૯૯૪૦૯૭૨૩*
07/01/2018, 10:33 PM - ‪+91 90994 09723‬: Yuvirajsinh Jadeja:
(પ્રશ્નપત્ર 2)
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
*મિત્રો દિવસે દિવસે સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા ના પ્રશ્નો પૂછવાનું સ્તર ઊંચુ જઈ રહ્યું છે....*
*આ હરિફાઈમાં ટકી રહેવા માટે મારા ગુરુજી 🇮👑🙏અશોકસિંહ પરમાર સર🙏🇮🇳👑 ના શબ્દ મા કહું તો વાંચન મા 🦁સિંહાવલોકન અને વિહંગાવલોકન ની ખાસ જરૂર છે... હેવ ગોખણ પટ્ટી કે વન લાઈનર પ્રશ્નનો પૂછવાનો ટ્રેન્ડ ઓછો થઈ રહ્યો છે...*
👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨
*આજરોજ હું એક 100 પ્રશ્નનો આપ સમક્ષ મૂકી રહ્યો છું.. જે આપને આગામી પરીક્ષા મા ઉપયોગી થાય એ આશા સાથે....*
*(આ પ્રશ્નો ના જવાબ આવતીકાલે હું આપીશ)*
*હવે આ રીતે ના પ્રશ્નો પરીક્ષા મા આવી શકે છે.....*
*મિત્રો મારી એક ઓપન ચેલેન્જ પણ છે કે જો તમે કોઈ પ્રાઇવેટ ક્લાસીસમાં જતા હોય તો એમની પાસે આ પ્રશ્નોનું નિરાકરણ પુછ જો. જો એ આપને 40 પ્રશ્નો ના પણ સાચા જવાબ આપી શકે તો સમજવું કે આપ યોગ્ય કલાસીસ માં કલાસીસ કરો છો*
*✍યુવરાજસિંહ જાડેજા ગોંડલ યુયુત્સુ ૯૦૯૯૪૦૯૭૨૩*
*51) હિન્દુ-મુસ્લિમ એકતાના પ્રતીક સમો દીવો ‘ લૅમ્પ ઓફ યુનિટી’ અમદાવાદમાં છેલ્લા ત્રણસો વર્ષથી પ્રજ્વલિત છે; તે ક્યાં આવેલો છે?*

ચ) સરખેજ રોઝા
છ) વસંત-રજ્જબ કબર
જ) ત્રણ દરવાજા
ઝ) માણેક ચોક

*52) અમદાવાદની મોટાભાગની પોળો કઈ સદીમાં બાંધવામાં આવી હતી?*

ણ) ચોથી- પાંચમી સદી
ત) ચોથી- પાંચમી સદી (ઈસુ પૂર્વે)
થ) સત્તરમી – અઢારમી સદી
દ) નવમી સદી

*53) અમદાવાદમાં ‘ભારત – હોલેન્ડ’ સ્થાપત્યનો નમૂનો ક્યાં જોવા મળે છે?*

ધ) ડચ કબ્રસ્તાન
ન) નગીનાવાડી
પ) સરખેજ રોઝા
ફ) સિદ્દી બશીરની મસ્જિદ

*54) ‘ચબુતરો’ , ‘ચોક’ અને ‘ ચાખણું’ ક્યાંના પ્રખ્યાત છે?*

બ) વડોદરા ભ) સુરત
મ) અમદાવાદ ય) બાલાસિનોર

*55) નીચે જણાવેલ બાબતો પૈકી કઈ બાબત યુનેસ્કો (UNESCO)ને લાગુ પડતી નથી?*

ર) મનુષ્યોમાં શિક્ષણ દ્વારા વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણ કેળવવાનું તેમજ વૈશ્વિક સંસ્કૃતિને સામુહિક ચેતનાના માનદંડ તરીકે જાળવી રાખવાનું કાર્ય કરે છે
લ) તેનું મુખ્ય મથક પોલેન્ડના ‘કર્કવો’ શહેરમાં છે
ષ)’ સ્ત્રી – પુરુષના મનમાં શાંતિનું નિર્માણ કરવું’ યુનેસ્કોની કેચ-લાઈન છે
સ) નેપાળનું ‘ભક્તપુર’ અને શ્રીલંકાનું ‘ગાલે’ શહેર વિશ્વ ધરોહર શહેરમાં સમાવિષ્ઠ કરવામાં આવેલ છે

*56) અમદાવાદ શહેરને ‘વિશ્વ ધરોહર શહેર’ તરીકે જાહેર કરતી વખતે કઈ કઈ બાબતોને યુનેસ્કો દ્વારા ધ્યાનમાં લેવામાં આવી નથી?*

હ ) અમદાવાદમાં આવેલ સાયન્સ સીટી, હિમાલયા મોલ અને રીવર ફ્રન્ટ
ળ) અમદાવાદની લગભગ 600 જેટલી પોળોમાં આવેલ લાકડાની કોતરણીવાળા મકાનો, લાકડાની હવેલીઓ, ચબુતરા, વરસાદી પાણી સંગ્રહણપદ્ધતિ, કુદરતી પ્રકાશ માટેના જાળીયા અને ઝરુખા
ક્ષ) હિન્દુ – કાષ્ટ કોતરણી , ઈન્ડો- ઇસ્લામિક સ્થાપત્ય , જૈન દહેરાસર
જ્ઞ) અમદાવાદના સામાન્યજન કે જે અંહિંસક આંદોલનનો ભવ્ય ઇતિહાસ ધરાવે છે, ચબુતરા, ચાટ અને પાંજરાપોળના નિર્માણ દર્શાવે છે કે અહીંના લોકો સહઅસ્તિત્વમાં મને છે

*57) ગુજરાત સરકારના ‘ ટુરિઝમ કોર્પોરેશન ઓફ ગુજરાત’ અંતર્ગત ચાલતા પ્રોજેક્ટ ‘હેરિટેજ વૉક’માં નીચેના પૈકી કયા સ્થળને સમાવાયેલ નથી?*

ક) લખપત ખ) વડોદરા
ગ) જૂનાગઢ ઘ) શંખલપુર

*58) અમદાવાદમાં બનતી કઈ સાડી વિશ્વવિખ્યાત છે?*

ચ) પટોળા છ) આશાવલી
જ) પૈથની ઝ) કસાવુ

*59) સિકંદર શાહનો મકબરો કયાં આવેલો છે?*

ટ) હાલોલ ઠ) ગોધરા
ડ) મહેમદાવાદ ઢ) અમદાવાદ

*60) ગુજરાતના ‘કલચરલ કેપીટલ’ તરીકે કયું શહેર ઓળખાય છે?*

ણ) અમદાવાદ ત) રાજકોટ
થ) જામનગર દ) વડોદરા

*61) યુવાનો દ્વારા હેરિટેજ વૉક માટે બનાવાયેલો કોનસેપ્ટ કયો છે?*

ધ) હેરિટેજ વૉક ન) મીટ મી એટ ખાડીયા
પ) હેપ્પી સ્ટ્રીટ ફ) દાદીમાનો ઓટલો

*62) માણભટ્ટ દ્વારા વગાડવામાં આવતી ‘માણ’ અન્ય કયા નામે ઓળખાય છે? નીચે આપેલા બે વિકલ્પમાંથી ઓળખી બતાવો.*

બ) ઘટમ ભ) મૃદંગ

*63) પ્રાચીન ગુજરાતીઓ નીચે દર્શાવેલ વાજિંત્રો પૈકી કયા વાજીંત્રથી પરિચીત ન હતા?*

મ) પખવાજ ય) નાલ
ર) ડુગ્ગી લ) ગિટાર

*64) અમદાવાદમાં ઝવેરીવાડમાં આવેલ પાર્શ્વનાથ દેરાસર કેજે સર્વ-ધર્મ સમભાવનું પ્રતીક છે તેને અનુલક્ષીને જોડકા જોડો.*

વ) સંસ્કૃત શિલાલેખ લખનાર 1) સઈદ અને ઈસફ સલાટ
શ) દેરાસરમાં કોતરણી કરનાર 2) વિજયરામ બ્રાહ્મણ
સ) પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરનાર 3) શાંતિસાગર સૂરિ
ષ) ગુજરાતીમાં પ્રશસ્તિ લેખ લખનાર 4) પુષ્ટિમાર્ગીય ગોવર્ધનદાસ
હ) અંજનશલાકા 5) હરકંવર શેઠાણી

ળ) વ – 2 , શ – 1 , સ – 3 , ષ – 4 , હ – 5 ક્ષ) વ – 2 , શ – 4 , સ – 5 , ષ – 3 , હ – 1
જ્ઞ) વ – 1 , શ – 2 , સ – 5 , ષ – 4 , હ – 3 ત્ર) વ – 1 , શ – 2 , સ – 3 , ષ – 4 , હ – 5

*65) ગુજરાતમાં આવેલા વિવિધ મ્યુઝિયમ અને તેના આધારિત તથ્યો જોડો.*

ક) કચ્છ મ્યુઝિયમ , ભુજ 1) વિશ્વનું એકમાત્ર કાપડ મ્યુઝિયમ
ખ) એગ્રિકલચરલ મ્યુઝિયમ 2) ગુજરાતનું સૌપ્રથમ મ્યુઝિયમ
ગ) કેલિકો મ્યઝિયમ 3) આણંદ , વડોદરા
ઘ) ગાંધી સ્મારક સંગ્રહાલય 4) ગુજરાત વિદ્યાપીઠ, અમદાવાદ
ચ) ટ્રાયબલ મ્યુઝિયમ 5) સાબરમતી , અમદાવાદ

અ) ક – 4 , ખ – 5 , ગ – 3, ઘ – 1 , ચ – 2 બ) ક – 1 , ખ – 2 , ગ – 3, ઘ – 5 , ચ – 4
ક) ક – 2 , ખ – 3 , ગ – 1, ઘ – 5 , ચ – 4 ડ) ક – 3 , ખ – 2 , ગ – 1, ઘ – 5 , ચ – 1

66) ગુજરાતમાં આવેલા વિવિધ મ્યુઝિયમ અંતર્ગત અહીં આપેલી ત્રણ બાબતો પૈકી કઈ બાબત સાચી નથી?

ચ) ગુજરાતના મોટાભાગના જિલ્લામાં ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ, ઉત્પત્તિ અને માનવજીવનને દર્શાવતું મ્યુઝિયમ આવેલ છે
છ) લોથલમાં આવેલું મ્યુઝિયમ; હડ્ડપ્પાકાલીન વ્યાપાર , મુદ્રા, મણકા, પરિવહન , નગરજીવન પર પ્રકાશ પાડે છે
જ) સરદાર સ્મૃતિ સંગ્રહાલય ભાવનગરમાં, જયારે મરાઠા સંસ્કૃતિ અને શાસન વ્યવસ્થા દર્શાવતું સંગ્રહાલય; લક્ષ્મી વિલાસ પેલેસ,વડોદરામાં આવેલ છે

67) ગુજરાતના વિવિધ મ્યુઝિયમ અને તે કયા શહેરમાં આવેલા છે તેને સંલગ્ન જોડકા જોડો.

ઝ) બાર્ટન મ્યુઝિયમ 1) અમદાવાદ
ટ) વોટસન મ્યુઝિયમ 2) રાજકોટ
ઠ) લેડી વિલ્સન મ્યુઝિયમ 3) સુરત
ડ) વીંચસ્ટર મ્યુઝિયમ 4) ભાવનગર
ઢ) શ્રેયશ મ્યુઝિયમ 5) ધરમપુર

ણ) ઝ – 1 , ટ – 2, ઠ – 3, ડ – 4, ઢ – 5 ત) ઝ – 2 , ટ – 4, ઠ – 5, ડ – 3, ઢ – 1
થ) ઝ – 4 , ટ – 2, ઠ – 5, ડ – 3, ઢ – 1 દ) ઝ – 4 , ટ – 2, ઠ – 3, ડ – 5, ઢ – 1

68) તાંબા, કાંસા , સોના, રૂપા જેવી વિધ-વિધ ધાતુના પાત્રો માટેનું મ્યુઝિયમ ‘ ધાતુપાત્ર સંગ્રહાલય ‘ તેમજ પતંગ બનાવવાની કળાને ઉજાગર કરતું ‘પતંગ મ્યુઝિયમ’ કયા શહેરમાં નિર્માણ પામ્યા છે?

a) સુરત b) અમદાવાદ
c) ગાંધીનગર d) ભુજ

69) મેડિકલ ક્ષેત્રને લગતા મ્યુઝિયમ ગુજરાતના કયા બે શહેરોમાં આવેલા છે?

ધ) વડોદરા , સુરત ન) અમદાવાદ , વડોદરા
પ) સુરત , અમદાવાદ

70) ગુજરાતમાં આવેલું બાળકો માટેનું મ્યુઝિયમ ‘ધીરજબેન બાળસંગ્રહાલય’ ક્યાં સ્થિત છે?

ફ) સાપુતારા બ) વાંસદા
ભ) આહવા મ) કપડ઼વર્ણજ

71) એ જણાવો કે અહીં આપેલા ઉદેશ્યોમાંથી કયો ઉદેશ્ય મ્યુઝિયમનો નથી?

ય) સંગ્રહાલય બાળકો માટેના શિક્ષણ, પ્રેરણા અને ઇતિહાસનું પોતીકું સ્થળ છે
ર) સંગ્રહાલય દ્વારા આવનારી પેઢીને તાલીમ, કૌશલ્ય અને વ્યવસ્થાપન પ્રદાન કરવા
લ) સંગ્રહાલય દ્વારા મનુષ્યના ઐતિહાસિક વિકાસની ઝાંખી થાય છે. તે મનુષ્યને પોતાના પૂર્વજોની વિરાસત, જીવન જીવવાની પદ્ધતિ સાથે જોડે છે
વ) સાંસ્કૃતિક વારસાની જાળવણી, ક્રમિક વિકાસ તેમજ જ્ઞાનરૂપી ઝરણાને પેઢી દર પેઢી વહાવવું

72) નીચે આપેલી બાબતો પૈકી કઈ બાબત મ્યુઝિયમના વ્યવસ્થાપન સાથે સંકળાયેલી નથી?

શ) સંશોધન અને જાળવણી
સ) મરમ્મત અને નિભાવ
ષ) લાઈટિંગ અને ગોઠવણી
હ) શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક

73) ગુજરાતના રાજકીય ઈતિહાસને દર્શાવતું સંગ્રહાલય ક્યાં આવેલું છે?

ક્ષ) સરદાર સેવા સદન ; અમદાવાદ
જ્ઞ) ગુજરાત વિધાનસભા ભવન; ગાંધીનગર
ત્ર) સત્યાગ્રહ આશ્રમ ; અમદાવાદ
ળ) મહાત્મા મંદિર ; ગાંધીનગર

74) કૅલિકો મ્યુઝિયમની પ્રેરણા અને પ્રેરકબળ આપનાર વ્યક્તિઓ શોધો.

અ) આનંદકુમાર સ્વામી , ગૌતમ સારાભાઈ
ઈ) વિક્રમ સારાભાઈ , લીનાબેન સારાભાઈ
ઉ) મૃણાલિની સારાભાઈ, લાલભાઈ દલપતરામ

75) આદિમ જાતિઓની ઉત્પત્તિ, ક્રમિક વિકાસ, ક્રમિક વિકાસ, સાંસ્કૃતિક જીવન, રહન-સહન અને ખાન-પાનની વિધ-વિધ પદ્ધતિઓની ઝાંખી કરાવતું મ્યુઝિયમ ક્યાં આવેલું છે?

અ) ગોધરા આ) સાપુતારા
અં) છોટા ઉદેપુર ઉ) વાંસદા

76) કઈ બાબત પતંગ મ્યુઝિયમ સાથે બંધ બેસતી નથી?

ક) વિશ્વમાં આવેલા બે પતંગ મ્યુઝિયમ પૈકીનું એક અમદાવાદ ખાતે આવેલું છે
કા) ભાનુભાઈ શાહનું ત્રીસ-ચાલીશ વર્ષ જુના પતંગોનું કલેક્શન અહીં રાખવામાં આવ્યું છે
કી) ઈસ. 1270ની સાલથી બનેલા વિવિધ પ્રકારના રંગ, કાગળ અને કટિંગવાળા પતંગોનો ઈતિહાસ અને પ્રદર્શન અહીં મુકવામાં આવેલ છે
કિ) ભારતે પતંગબાજીની કળા ચીનને શીખવેલ

77) ગુજરાતના નીચે દર્શાવેલ રાજ-ઘરાના પૈકી કયા ઘરાના પાસે આજે પણ વિવિધ પ્રકારની ક્લાસિક કાર સંગ્રહિત છે?🚗

કુ) વાંકાનેર
કૂ) જેતપુર
કે) ગોંડલ
કૈ) કોટડા સાંગાણી

78) સૌરાષ્ટ્રની ભાતીગળ સંસ્કૃતિ, રાજકીય ઈતિહાસ અને માનવીય મનોજગતને સ્પર્શતું મ્યુઝિયમ કયું છે?

કો) આયના મહેલ ;ભુજ
કૌ) વોટસન મ્યુઝિયમ ; રાજકોટ
કં) ખંભાળિયા દરવાજો ; જામનગર
કઃ) ભુજૉડી ; કચ્છ

79) કઈ સંસ્કૃતિનીનો સમાવેશ સાપુતારા મ્યુઝિયમમાં કરવામાં આવ્યો નથી?

ક) વારલી ખ) કોટવાળીયા
ગ) કાથોડી ઘ) બજાણીયા

80) નીચે દર્શાવેલ જાતિ પૈકી કઈ જાતિનો સમાવેશ ‘અસુરક્ષિત આદીમ જાતિ’ માં થતો નથી?

ચ) કોટવાળીયા છ) કોલઘા
જ) બાવરી ઝ) કાથોડી

81) નીચે આપેલા જીલ્લા પૈકી કયા જિલ્લામાં ‘કાથોડી’ આદીવાસીની વસ્તી આવેલી નથી?

ટ) સુરત ઠ) ડાંગ
ડ) નર્મદા ઢ) કચ્છ

82) ગુજરાતમાં અસુરક્ષિત આદિમ જાતિઓમાં કુલ કેટલી જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે?

ત) આઠ થ) નવ
દ) દસ ધ) સાત

83) 2011ની વસ્તી ગણતરી અનુસાર, ગુજરાતમાં આદિવાસીની કુલ કેટલી વસ્તી છે?

પ) 1 કરોડ 5 લાખ ફ) 89.17 લાખ
બ) 80 લાખ 5 હજાર ભ) 50 લાખ

84) ગુજરાતના કુલ કેટલા જિલ્લામાં આદિવાસી વસ્તી આવેલી છે?

ર) 15 જિલ્લામાં લ) 14 જિલ્લામાં
વ) 10 જિલ્લામાં સ) 7 જિલ્લામાં

85) અહીં આપેલા નૃત્ય પૈકી કયું નૃત્ય ‘ તરણેતરના મેળાની શાન’ કહેવાય છે?

હ) મટકી નૃત્ય ળ) આલેણી – હાલેણી નૃત્ય
ક્ષ) હુડો નૃત્ય જ્ઞ) રાસ નૃત્ય

86) નીચે આપેલ પહેરવેશ પૈકી કોને ગુજરાતી પહેરવેશ ન ગણી શકાય?

ક) કાપડું ખ) શરારા
ગ) ઓઢણી ઘ) કેડિયું

87) ગુજરાતમાં જંગલી ગધેડા માટે કયું સ્થળ જાણીતું છે?

ચ) વૌઠા છ) જેનાબાદ
જ) ઢીમા ઝ) હુડકો

88) ગુજરાતનું રાજ્યપુષ્પ કયું છે?

ધ) ગુલાબ ન) ગલગોટો
પ) મોગરો ફ) ચંપો

89) ગુજરાતમાં વહાણવટા દ્વારા ચાલતા વ્યાપારનો ઇતિહાસ સૌપ્રથમ કયા પુસ્તકમાંથી મળી આવે છે?

બ) ધ પેરિપ્લસ ઓફ ઇરિથ્રિયન સી
ભ) ઇન્ડિયાસ નેવલ ટ્રેડિશન્સ
મ) ધ સીલ્ક રોડ
ય) મુસ્લિમ એડયુકેશન એન્ડ લર્નિંગ ઈન ગુજરાત

90) ગુજરાતમાં ‘હરણી એરપોર્ટ’ કયા શહેરમાં આવેલું છે?

ર) અમદાવાદ લ) સુરત
વ) વડોદરા સ) કેશોદ

91) અહીં આપેલા જીલ્લા પૈકી કયા જિલ્લામાં ‘ગીર નું જંગલ’ આવેલું નથી?

શ) જૂનાગઢ ષ) ગીર સોમનાથ
સ) અમરેલી અ) ભાવનગર

92) ગીરના સિંહ બચાવવા માટેનું અભિયાન કોના દ્વારા સૌપ્રથમ વખત ચલાવવામાં આવ્યું હતું?

અ) મોહમ્મદ બેગડા બ) સલીમ – અલી
ક) મહાબતખાન ડ) લોર્ડ કર્ઝન

93) અહીં આપેલા વૃક્ષમાંથી કયું વૃક્ષ ગીરના જંગલમાં જોવા મળતું નથી?

ક) ઉમરો ખ) ખાખરો
ગ) દેવધર ઘ) ધાવડો

94) નીચેનામાંથી કયું પંખી શિયાળા દરમિયાન ‘નળ સરોવર’ માં જોવા મળતું નથી?

હ) હેરૉન ળ) મુરહેન
ક્ષ) સ્પેરો જ્ઞ) પેલીકન

*95) અમદાવાદમાં ‘ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાયટી’ તેમજ મુંબઈમાં ‘ગુજરાતી સભા’ ના સ્થાપક ‘એલેકઝાન્ડર કિન્લોક ફાર્બ્સ’ સાથે કઈ બાબત સંલગ્ન નથી?*

અ) તેમણે પોતાની કારકિર્દી દરમિયાન ‘મહીકાંઠા’ , ‘કાઠિયાવાડ’ , ‘સુરત’ , ‘મુંબઈ’ અને ‘ખાનદેશ’ માં જુદા જુદા હોદ્દા પાર કાર્ય કર્યું હતું.
બ) તેઓ ‘ગુજરાતી ભાષાના પરદેશી પ્રેમી’ તરીકે સાહિત્ય જગતમાં જાણીતા છે
ક) તેઓ દ્વારા 1856 માં પુસ્તક “રાસમાળા: હિન્દુ એનલ્સ ઓફ ધ પ્રોવિન્સ ઓફ ગુજરાત” પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું જેનું ગુજરાતીમાં ભાષાંતર ‘રણછોડલાલ ઉદયરામ દવે’ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું
ડ) તેમણે દલપતરામ સાથે મળી નાટક ‘લક્ષ્મી’ અને ‘ફાર્બસ વિરહ’ રચ્યાં

*96) અહીં આપેલા ધાન્ય પૈકી કયું ધાન્ય તાપી, સુરત, ડાંગ જિલ્લાના મુખ્ય ખોરાકમાં સમાવિષ્ઠ થતું નથી?*

અ) કોદરો બ) નાગલી
ક) વરઈ ડ) બંટી

*97) કાંસાની થાળીમાં મીણ દ્વારા ભાંગસરની લાકડીને ઉભી રાખી, તેમાંથી સંગીત ઉત્પન્ન કરી; ‘કુકના રામકથા’ કાવ્યાત્મક રીતે રજુ કરવામાં આવે છે. તે પ્રદેશને ઓળખી બતાવો.*

ક) દંડકારણ્ય ગ઼) પાંચાળ પ્રદેશ
ચ) નાઘેર પ્રદેશ જ) પાટણવાડો

*98) જે બાબત ‘ડાંગી નૃત્ય’ સાથે ન સંકળાયેલી હોય તે ઓળખી બતાવો.*

ટ) ભીલ , કાથોડી આદિવાસી દ્વારા ‘ડાંગ દરબાર’ સમયે પ્રસ્તુત કરવાની પરંપરામાંથી આવેલ નૃત્ય
ડ) સમૂહભાવના, પ્રકૃતિ સાથેનું જોડાણ
ણ) જોમ, સ્ફૂર્તિ, તાલ, લયનું સંમિશ્રણ
થ) સ્ત્રી – પુરુષ સમાનતા, કુદરતી લાવણ્ય

*99) ગુજરાતનું કાશ્મીર તરીકે કયું સ્થળ ઓળખાય છે?*

ધ) નળકાંઠો પ) જુનારાજ
બ) મહાલના જંગલો મ) સાપુતારા

1) — અ) રણવાદ્યો
2) — બ) શંખ
3) — બ) ક – 2, ખ – 1 , ગ – 3 , ઘ- 4
4) — અ) પ્રવીણસાગર
5) — ડ) હરકાન્ત શુક્લ
 6) — અ) સુરંદો, જોડિયો પાવો
7) — બ) શ્રી ઈન્દ્રશંકર રાવળ
8) — બ) જંતર
9) — ક) ક – 1 , ખ – 2 , ગ – 3 , ઘ – 4
10) — ક) રાવણ હથ્થો
11) — અ) ઢોલ વાગવાના પ્રકાર
12) — ક) નોબત
13) — બ) દુંદુભિ
14) — અ) ઝલ્લરી
15) — ડ) કંજીરા
16) — અ) ભૂંગળ
17) — બ) શંખ , ભેરી
18) — ક) ભુંગળ, નિશાન -ડંકો , જયઢક્ક
19) –અ) સાધુ વીરદાસજી
20) — અ) ક-4, ખ – 5, ગ- 1, ઘ-2, ચ-3
21) — બ) અકબરે દરબારી
22) — અ) તાડપુ
23)– ક) સોમનાથ મંદિરના સ્થાપત્યોમાં
24) — અ) ભૂરિદત્ત જાતકકથા
25) — ક) શરીર સૌષ્ટવનો ખેલ
26) — ખરાઈ ઊંટ
27) — ક) ખડીર બેટ
28) — ડ) ભાગાકારનું ચિહ્ન
29) — બ) ખમીર
30) — અ) ઘ્રન્ગ
31) — ક) ફૂટ- પ્રિન્ટ્સ ઓફ વિશ્વ-કર્મા
32) — અ) ક – 2 , ખ – 1, ગ – 5, ઘ – 3, ચ – 4
33) — ડ) લ – 1, વ – 3 , સ – 2 , શ -4
34) — ક) વ્રજભૂમિ
35) –છ) વૈષ્ણવ સંપ્રદાય
36) — ઠ) મોઈનુદીન ચિસ્તી
37) — ણ) અસાઈત ઠાકર રચિત ગ્રંથ ‘હંસાઉંલી’માં ભવાઈ શબ્દનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે
38) — પ) ચરકુલા
39) — અ) બ – 2, ભ – 1, મ – 3, ય – 5, ર – 4
40) — સ) માલકૌંસ
41) — ષ -2, હ – 1, ળ – 3, ક્ષ – 4, જ્ઞ – 5
42) — ચ) લોકનૃત્ય નિયમ , કાયદા અને સિદ્ધાંતોથી બદ્ધ ; રાજ્યાશ્રિત હોય છે
43) — ડ) ટિપ્પણી
44) — ત) રાસ
45) — ન) માંડવા નૃત્યમાં ગીતની વિવિધતા સાથે 28 થી 30 પ્રકારના પક્ષીઓની નકલ એટલેકે ‘ચાળો’ કરવામાં આવે છે
46) — મ) ડાંગ દરબાર આ દિવસે ડુંગર પર ભરાય છે
47) — શ) વર્ષઋતુમાં શ્રાવણી પૂનમ થી કાર્તિક આઠમ સુધી ચાલતો ઉત્સવ છે
48) — ષ) ધ સિટિસ ઓફ ગુર્જરાષ્ટ્ર
49) — ક્ષ) મકરંદ મહેતા
50) — ખ) મગનલાલ વખતચંદ
51) — જ) ત્રણ દરવાજા
52) — થ) સત્તરમી – અઢારમી સદી
53) — ધ) ડચ કબ્રસ્તાન
54) — મ) અમદાવાદ
55) — લ) તેનું મુખ્ય મથક પોલેન્ડના ‘કર્કવો’ શહેરમાં છે
56) — હ ) અમદાવાદમાં આવેલ સાયન્સ સીટી, હિમાલયા મોલ અને રીવર ફ્રન્ટ
57) — ઘ) શંખલપુર
58) — છ) આશાવલી
59) — ટ) હાલોલ
60) — દ) વડોદરા
61) — ન) મીટ મી એટ ખાડીયા
62) — બ) ઘટમ
63) — લ) ગિટાર
64) — ળ) વ – 2 , શ – 1 , સ – 3 , ષ – 4 , હ – 5
65) — ક) ક – 2 , ખ – 3 , ગ – 1, ઘ – 5 , ચ – 4
66) — ચ) ગુજરાતના મોટાભાગના જિલ્લામાં ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ, ઉત્પત્તિ અને માનવજીવનને દર્શાવતું મ્યુઝિયમ આવેલ છે
67) — થ) ઝ – 4 , ટ – 2, ઠ – 5, ડ – 3, ઢ – 1
68) — b) અમદાવાદ
69) — ન) અમદાવાદ , વડોદરા
70) — મ) કપડ઼વર્ણજ
71) — ર) સંગ્રહાલય દ્વારા આવનારી પેઢીને તાલીમ, કૌશલ્ય અને વ્યવસ્થાપન પ્રદાન કરવા
72) — હ) શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક
73) — જ્ઞ) ગુજરાત વિધાનસભા ભવન; ગાંધીનગર
74) — અ) આનંદકુમાર સ્વામી , ગૌતમ સારાભાઈ
75) — આ) સાપુતારા
76) — કિ) ભારતે પતંગબાજીની કળા ચીનને શીખવેલ
77) — કે) ગોંડલ
78) — કૌ) વોટસન મ્યુઝિયમ ; રાજકોટ
79) — ઘ) બજાણીયા
80) — જ) બાવરી
81) — ઢ) કચ્છ
82) — ત) આઠ
83) — ફ) 89.17 લાખ
84) — લ) 14 જિલ્લામાં
85) — ક્ષ) હુડો નૃત્ય
86) — ખ) શરારા
87) — છ) જેનાબાદ
88) — ન) ગલગોટો
89) — બ) ધ પેરિપ્લસ ઓફ ઇરિથ્રિયન સી
90) — વ) વડોદરા
91) — અ) ભાવનગર
92) — ક) મહાબતખાન
93) — ગ) દેવધર
94) — ક્ષ) સ્પેરો
95) — ડ) તેમણે દલપતરામ સાથે મળી નાટક ‘લક્ષ્મી’ અને ‘ફાર્બસ વિરહ’ રચ્યાં
96) — ડ) બંટી
97) — ક) દંડકારણ્ય
98) — ટ) ભીલ , કાથોડી આદિવાસી દ્વારા ‘ડાંગ દરબાર’ સમયે પ્રસ્તુત કરવાની પરંપરામાંથી આવેલ નૃત્ય
99) — પ) જુનારાજ

આજરોજ હું એક 100 પ્રશ્નનો આપ સમક્ષ મૂકી રહ્યો છું.. જે આપને આગામી પરીક્ષા મા ઉપયોગી થાય એ આશા સાથે...1

*1)   ગુજરાતના સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસની જાણકારી માટે નીચેનામાંથી કઈ બાબત અગત્યની છે?*

અ)   મુઘલ કાલીન સિક્કાઓ, તવારીખો, શાહી ફરમાનો, અખબારાત, ખતપત્રો

બ)   અરબી- ફારસી, સંસ્કૃત-ગુજરાતી  અભિલેખો

ક)    સિક્કાઓ, દાનપત્રો, વાવલેખો, તામ્રપત્રો, પાળીયાલેખો, પૂર્તલેખો

ડ)    અ ,બ અને ક

*2)   વાવના પ્રવેશમાર્ગ ( મુખ) ની સંખ્યાના આધારે તેનો પ્રકાર બાબતે કયું જોડકું ખોટું છે?*

અ)    નંદા   –   એક મુખ                             બ)    ભદ્રા  –    બે મુખ
ક)    ત્રિજયા –  ત્રણ મુખ                             ડ)    વિજ્યા  – ચારમુખ

*3)   મધ્યકાલીન ગુજરાતના  તોલમાપની અગત્યની માહિતી આપતું પુસ્તક કયું છે?*

અ) બાલાવબોધ       બ)   મુખ્તસર તારીખ ગુજરાત
ક)  હંસાઉલી            ડ)    કાન્હડ-દે-પ્રબંધ

*4)   વિદેશી લેખક; ગુજરાત સંદર્ભમાં લખેલી કઈ બાબત સાચી નથી?*

અ)   આફ્રિકન પ્રવાસી ઈબ્ન – બતુતા                – ખંભાતની સમૃદ્ધિ

બ)   પોર્ટુગીઝ પ્રવાસી દુ-આર્ટે બારબોસા           – ગુજરાતની    રાજકીયસ્થિતિ

ક)    જર્મન પ્રવાસી મેન્ડેલ્સલો                             – ગુજરાતમાં પારસીઓની સામાજિકસ્થિતિ

ડ)    ઈરાકી પ્રવાસી અલ- મસુદી                         – ગુજરાતની  ભૌગોલિકસ્થિતિ

*5)  સરહદનું રક્ષણ, કાયદાનો અમલ,લશ્કરની જાળવણી તેમજ મહેસુલ ઉઘરાવવા જેવા કાર્ય કરનાર અધિકારી કે જે સલ્તનત કાળમાં નાઝીમ તરીકે ઓળખાતા તેમને વેતન પેટે જાગીર આપવાને બદલે રોકડ આપવાની શરૂઆત કોના સમયમાં થઈ?*     

અ)   અલાઉદ્દીન ખીલજી      બ)   મુઘલ કાળ

ક)    ફિરોઝશાહ તુઘલક       ડ)    ફહર્તુલ મુલ્ક

*6)  સલ્તનતકાળમાં ગુજરાતના જુદા–જુદા અધિકારી અને તેના અંતર્ગત થતા કાર્યોના જોડકામાંથી ખોટું જોડકું ઓળખી બતાવો*

અ)  કાનુનગો  –  ખેતી વિષયક બાબતો સાથે સંકળાયેલ

બ)   આમીલ  – વહીવટી બાબતો સાથે સંકળાયેલ

ક)   શિકદાર   – ન્યાયની બાબતો સાથે સંકળાયેલ

ડ)   મુશરિફ   – કર ઉઘરાવવાની બાબતો સાથે સંકળાયેલ

*7)   સલ્તનતકાળમાં ગુજરાતમાં કઈ પદ્ધતિ દ્વારા જમીનની વહેંચણી કરવામાં આવી હતી?*

અ)   વાંટા પદ્ધતિ      બ)   સાટા પદ્ધતિ

ક)    સૂંઢલ પદ્ધતિ      ડ)    ભાગીયા પદ્ધતિ

*8)   અમદાવાદ અને અહમદનગર (હિંમતનગર)માં ટંકશાળની શરૂઆત કોના સમયમાં થઈ?*

અ)   અહમદશાહ        બ)   અલ્પખાન

ક)    મુહમ્મદ બેગડા     ડ)    મુઝ્ઝફરશાહ

*9)   ગુજરાતના સુલ્તાન બહાદુરશાહે દિલ્હીના કયા મોંગોલ શાસક સાથે સંઘર્ષ કર્યો હતો?*

અ)  બાબર          બ)     અકબર

ક)   હુમાયુ           ડ)      જહાંગીર

*10)   નીચેની કઈ બાબત ગીતકાર બૈજુ–બાવરાને લાગુ પડતી નથી?*

અ)   તેનું મુળનામ “મંજુ” હતું

બ)   તેને બહાદુરશાહ ના દરબારમાં ખુબ પ્રસિદ્ધિ મેળવી હતી

ક)    તેને હુમાયુને ખુશ કરી માળવાની કતલ અટકાવી હતી

ડ)    તેનું સ્મારક બૈજનાથ મુકામે આવેલ છે
✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏🏻

*11)   શિકદાર,તહેસીલદાર, આમીલ, મુશરિફ,મુહહસીલ, ગુમાસ્તા, સરહંગ વગેરે સલ્તનતકાલીન પદો કઈ બાબત સાથે મુખ્યરૂપે સંકળાયેલ છે?*

અ)  લશ્કરી    બ)   વિદેશી

ક)   મહેસુલ    ડ)   મનોરંજન

*12) ગુજરાતમાં  ઢોરદીઠ ઉઘરાવાતો કર સલ્તનતકાળમાં કયા નામે ઓળખાતો હતો?*

અ) પૂંછી    બ)  દાણ

ક)  ઘોટક   ડ)  અલહણ

*13)  શાહેબુલ–બરિદ  અને મલેકુલ–બરિદ  નામના અમલદારોના હોદ્દાકયા ખાતા સાથે સંકળાયેલ હતા?*

અ)  ખેતી-પશુપાલન     બ)   સંદેશાવ્યવહાર

ક)   જાશૂસી                ડ)    ખાન-પાન

*14)   નીચેનામાંથી કઈ બાબત સલ્તનતકાલીન ગુજરાતના સિક્કાઓ સાથે સંકળાયેલ નથી?*

અ)   સિક્કા પર હિજરી સવંત, ખલિફા નું નામ , સુલ્તાનનું નામ, ટંકશાળનુંનામ    અને ચિન્હ, સિક્કો પાડયા ના વર્ષનો ઉલ્લેખ ફારસી ભાષામાં

બ)   સિક્કા દીનાર, ટંકા, મહેમુદી, મુઝ્ઝફરશાહી નામે ઓળખાતા

ક)    સિક્કા દિલ્હીની ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવતા હતા

ડ)    નકલી સિક્કા બનતા રોકવા માટેની તકનીકનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો

*15)   અમદાવાદમાં કઈ પોળ સૌ પ્રથમ  બની હતી?*

અ)   પતાસાની પોળ

બ)   મુહરતની પોળ

ક)    રતન પોળ

ડ)    માંડવીની પોળ

*16)  નીચેની કઈ બાબત ગુજરાતી ખાનપાન પદ્ધતિ સાથે સંકળાયેલ નથી?*

અ)   પરિધાનવિધિ

, ભોજન વિચ્છતિ, વીરભોજન વર્ણક, અહોશ્યાલક બોલી વગેરે ગ્રંથોમાં પંદર થી સત્તરમી સદી દરમિયાનની ખાનપાન પદ્ધતિઓનો
ઉલ્લેખ કરવામાં આવેલ છે

બ)    લાડુની 36 જાતો, 52 જાતની ભાજી, 27 જાતના ઢોકળા, અનેકવિધ અથાણાં, તાંબુલ, સુકામેવા- લીલામેવા, પાપડ, ચટણી, કચુંબર, મિષ્ટાન
ફળો વગેરે ખાનપાનમાં સમાવિષ્ઠ હતાં

ક)    દરેક ભોજમાં, બ્રહ્મભોજન બાદજ સામાન્ય જન ભોજન ગ્રહણ કરી શકતા.

ડ)    ગાદી, ચાકળા, ચુડીયા, ચોકીપટ વગેરેનો ઉપયોગ શણગાર માટે તેમજ ત્રાટ, વાટાં, કચોલાંનો ઉપયોગ વાનગી પીરસવામાં કરવામાં આવતો.

*17) પડાવ, નાયડા, કોટીયા,બતેલા, બગલા અને ગંજા શાના નામ છે?*

અ) કચ્છમાં બનાવવામાં આવતા વિવિધ પ્રકારના વહાણો

બ) નળ-સરોવરમાં આવતા વિવિધ પક્ષીઓની જાત

ક) માટીના વાસણોના વિવિધ નામ

ડ) ખેતીનો સરંજામ

*18) ગુજરાતમાં પહેરવામાં આવતી ટોપીને અન્ય કયા નામે ઓળખવામાં આવે છે?*

અ)   અધોતરી   બ)   અતલસ

ક)    કલહી       ડ)    જમાવાડી

19)   નીચેનામાંથી કયું જોડકું ખોટું છે તે જણાવો.

અ)  જીતલ                                            –  ગુજરાતી ચલણનું નામ

બ)  ગરભી, મંજુડી, ગુલમાર                              –  ખંભાત માંથી આફ્રિકાના દેશોમાં નિકાસ થતી કાપડની વિવિધ જાત

ક)   કિનખાબ, છીંટ, તારકસબ                         – ગુજરાતમાંથી નિકાસ થતી ગળીના પ્રકારો

ડ)   પ્રબંધ, પ્રશસ્તિ, આગમ,રાસ,ચરિત્ર           – જૈન સાહિત્યના વિવિધ પ્રકારો

*20) નીચેનામાંથી કઈ બાબત પારસી ધર્મ ( જરથોસ્તી)  સાથે સંલગ્ન નથી?*

અ) પક્ષીઓ માટે શબને માખણ લગાડી “દોખમા” માં ખુલ્લું મૂકી દેતા

બ)  સ્વચ્છતા, સાદાઈ અને શાંતિપ્રિયતા નો સંદેશ પારસી ધર્મ આપે છે.

ક) અહુરબાની ની પારસીઓ પૂજા કરે છે.

ડ)સંજાણ,નવસારી,ભરૂચ,ગોદાવરી અને ખંભાત એ પારસીઓના પાંચ ભૌગોલિક વિભાગ પાડવામાં આવ્યા હતા.



*21) મુસ્લિમ ધર્મના સાંસ્કૃતિક પ્રભાવ બાબતે કઈ બાબત સાચી નથી?*

અ) જલેબી,ગુલાબજાંબુ અને વિવિધ પ્રકારના શરબતો

બ) સૂકોમેવો, બદામ,અનાર,અંજીર,તરબૂચનો ઉપયોગ

ક) ભૌમિતિક આકારો, ફૂલછોડ, વેલી વગેરનો સ્થાપત્યમાં ઉપયોગ

ડ) વહાણો દ્વારા વ્યાપાર માટેની સ્પર્ધા

*22) “ગુજરાતી પર અરબી–ફારસી ની અસર” પુસ્તકના લેખકનું નામ જણાવો.*

અ) ડૉ. છોટુભાઈ નાયક   બ)   શિવલાલ ગૌદાની

ક) ડૉ. બર્જેશ                 ડ)    ડૉ. હરગોવન શાસ્ત્રી

*23)  અમદાવાદ ના કિલ્લામાં 139 બુરજો, 18 દરવાજા, 6709 કાંગરા આવેલ છે તેનો ઉલ્લેખ નીચેનામાંથી કયા પુસ્તકમાં કરવામાં આવ્યો છે?*

અ) મિરાતે અહમદી     બ)   સલાતીને ગુજરાત

ક)   મુઝફ્ફરશાહી       ડ)   તવારીખે ગુજરાત

*24)  નીચેનામાંથી ખોટો વિકલ્પ શોધો.*

અ) ગવાક્ષ, ગર્ભગૃહ, અંતરાલ, શૃંગારચોકી, મંડોવર,પીઠ, શીખર     – મંદિર

બ) લિવાન, મેહરાબ, મિનારો                                                           – મસ્જિદ

ક)  નેવ , ચોઈર , એપ્સ, એલ્ટર                                                         – ચર્ચ

ડ) બિમાહ, રબી-સીટ ,તોરાહ                                                       – અગિયારી

25)  મુસ્લિમ આર્કિટેક્ચર ઓફ અહમદાબાદ ના લેખક કોણ છે?

અ)  બર્જેસ            બ)   બારબોસા

ક)   કર્નલ ટોડ       ડ)    મેન્ડેલ

*26) ગોમતીપુરમાં આવેલ ઝૂલતા મિનારા કઈ મસ્જિદમાં આવેલ છે?*

અ) રાણી સિપ્રીની મસ્જિદ           બ) બીબીજીની મસ્જિદ

ક)  રાણી રૂપમતીની મસ્જિદ       ડ)  બાઈ હરિરની મસ્જિદ

*27) ગુજરાતમાં મહેસુલી સુધારા કોના દ્વારા દાખલ કરવામાં આવ્યા?*

અ) રહીમખાન    બ) ટોડરમલ

ક)  ઇતમાદખાન  ડ) બહેરામખાન

28) ગુજરાતના સંદર્ભમાં, જહાંગીરના ફરમાનોમાંથી કયું ફરમાન લાગુ પડતું ન હતું?

અ) રાજ્યમાં દારૂબંધી, જહાંગીરના જન્મદિવસે અને રાજ્યારોહણના દિવસે માંસાહારનો ત્યાગ

બ)  તળાવ, વાવ, ધર્મશાળા અને દવાખાનાઓનું નિર્માણ, વેઠપ્રથાની નાબુદી

ક) જઝિયાવેરો, જળમાર્ગ પર મહેસુલ તેમજ રાહદારી વેરો ઉઘરાવવો

ડ) ઘરવેરાની નાબુદી, બિનવારસી મિલકતોનો ઉપયોગ જાહેર બાંધકામ માટે

*29) ગુજરાતમાં પડેલા “સત્યાશિયા” દુષ્કાળનું વર્ણન કયા પુસ્તકમાં જોવા મળે છે?*

અ) મિરાતે સિકંદરી   બ) મિરાતે અહમદી

ક) તારીખે જહાંગીરી  ડ) તુઝુકે બાબરી

*30) અધિકારી અને તેના કાર્યને અનુલક્ષીને કયું જોડકું ખોટું છે તે જણાવો.*

અ) બક્ષી             – પોલીસદળનો વડો અધિકારી

બ) મુહતસીબ      – દારુ,ભાંગ, જુગાર, વેશ્યાગમન જેવા દુષણો પર નિયંત્રણ રાખવાનું કાર્ય કરતો

ક) વાકિયાનવીસ – પ્રાંતોના સમાચાર શાહી દરબારમાં મોકલવાનું કાર્ય કરતો

ડ) કાઝી              – ન્યાય ખાતાનો વડો કહેવાતો

*31) નીચેનામાંથી કયું ખાતું મોંગોલ શાસન દરમિયાન અસ્તિત્વમાં ન હતું?*

અ) હરડે- મુરબ્બા ખાતું  બ) નોબત અને ઘડિયાળ ખાતું

ક)  ઘોડા હાજરી ખાતું    ડ)  ગ્રામીણ વિકાસ ખાતું

*32) મોંગોલકાલીન સિક્કા બાબતે નીચેનામાંથી કયું જોડકું સાચું છે?*

અ)  જહાંગીરના શાસન દરમિયાન બાર રાશિ અન

ુસાર બાર જુદા-જુદા પ્રકારના સિક્કા ચલણમાં આવ્યા હતા

બ) સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છમાં ચાલતા ચલણી સિક્કા “કોરી” ભુજની ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવતા હતા

ક) અકબરી રૂપિયો, મોહમદી રૂપિયો સૌરાષ્ટમાં લાંબા સમય સુધી ચલણમાં હતો

ડ) મહોરના નામે ઓળખાતા ચાંદીના સિક્કા અજમેરની ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવતા હતા

*33) સાંકળી, પૈયાર,ઝૂમણાં, કાંકલી,હાંસડી અને ટૂંપીયો જેવા ઘરેણાં સ્ત્રીના કયા અંગ સાથે સંલગ્ન છે?*

અ) નાક- કાન    બ)  હાથ

ક) ગળું          ડ)   આંગળી

*34) અકબર દ્વારા કઈ સવંતની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી?*

અ) દીને ઈલાહી સવંત     બ)   હિજરી  સવંત

ક)  અકબરી સવંત     ડ)    ચિશ્તી સવંત

*35) દરિયાપુરમાં રેશમ ધોવા માટેના કુવા કયા નામે ઓળખાતા હતા?*

અ) રેશકુવા         બ) મશરુકુવા

ક) પાતાળ કુવા     ડ) ધોબી કુવા



*36) ગુજરાતના સલ્તનતકાલીન તોલમાપ બાબતે નીચેનામાંથી કયું જોડકું ખોટું છે તે જણાવો.*

અ) માટ  – સૌરાષ્ટ્રમાં ચાલતું તોલમાપ

બ) ખાંડી – વહાણમાં માલ ચડાવવા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતું માપ

ક) ગજ – અનાજ માટેનું તોલમાપ

ડ) કાંટરા – ડાંગર માટે વપરાતું તોલમાપ

*37) અકબર દ્વારા પર્યુષણના બાર દિવસ, સોફિયાન, ઈદ, સંક્રાંતિની તિથિ, બાદશાહનો જન્મદિવસ, નવરોઝ, મોહરમ વગેરે મળી, કુલ છ માસ અને છ દિવસ જીવ હિંસાની મનાઈ માટેનું ફરમાન, કયા જૈન સાધુની પ્રેરણા દ્વારા બહાર પાડવામાં આવ્યું?*

અ) હીરવિજય સુરી     બ)  મેરુતુંગ

ક)  વિજયસેન         ડ)  સમય સુંદર

*38) કોના પ્રભાવ હેઠળ ઔરંગઝેબે પારસીઓ પરનો જજિયાવેરો દૂર કર્યો?*

અ) આતશજી બેહરામજી       બ) ફારૂકજી કેસરજી

ક) રુસ્તમ માણેકશા            ડ) દસ્તુરજી મેહરજી

*39)  પારસીઓ અગ્નિને કયા નામથી સંબોધિત કરે છે?*

અ) આતશ બેહરામ   બ) અહૂર-મઝદા

ક)  નવરોઝ         ડ)  અષો-જરથોસ્ત

*40)  કયા સુલતાન દ્વારા જૈનોનું અમારીવ્રત અપનાવાયું હતું?*

અ) શાહજહાં       બ) જહાંગીર

ક)  અકબર        ડ)  હુમાયૂં

*41) નીચેનામાંથી કઈ રચના કવિ અખા સાથે સુ–સંગત નથી?*

અ) કૈવલ્યગીતા       બ)  જ્ઞાનગીતા

ક)  સંતપ્રિયા         ડ)   પંચીકરણ

*42)  સમકાલીન સમાજમાં બદીઓને દૂર કરવા માટેની રચનાઓમાં વલ્લભ મેવાડા સાથે નીચેનામાંથી કઈ રચના સુ–સંગત નથી?*

અ)  આંખમીંચામણી     બ) સત્યભામાનું રૂસણું

ક)  જ્ઞાનકક્કો           ડ)  દેવિચરિત

*43)  જહાંગીર દ્વારા , “કોરી” નામના સિક્કા કઈ ટંકશાળમાં બનાવવા માટે છૂટ આપવામાં આવી હતી?*

અ) મુસ્તુફાબાદ      બ)  ભુજ

ક)  અહમદાબાદ     ડ)   નવાનગર

*44) શેઠ શાંતિદાસ ઝવેરી દ્વારા બઁધાવાયેલ ચિંતામણી પાર્શ્વનાથના જૈન દેરાસરની મુલાકાતની નોંધ કયા જર્મન મુસાફરે પોતાના પુસ્તકમાં કરી છે?*

અ) મેન્ડેલ સ્લો     બ) ટ્રેવેનિઅર

ક) બર્જેસ          ડ) બારબોસા

*45) નીચેનામાંથી કયો સંપ્રદાય વૈષ્ણવ ધર્મ અંતર્ગત નથી?*

અ)  પુષ્ટિ સંપ્રદાય            બ) નિમ્બાર્ક સંપ્રદાય

ક)   રામાનુજ સંપ્રદાય       ડ)  કાનફટ્ટા સંપ્રદાય

*46)  જામનગરના  દરબારી કવિ શ્રીકંઠ દ્વારા રચાયેલ ગ્રંથ  રસકૌમુદી  કઈ કળા સાથે સંકળાયેલ છે ?*

અ)  નૃત્યકળા      બ)  સંગીતકળા

ક)   નાટ્યકળા     ડ)  યુદ્ધકળા

*47) ગુજરાતમાંથી ચૌથ અને સરદેશ–મુખી કોના દ્વારા ઉઘરાવવામાં આવતી હતી?*

અ)  મોંગોલ શાસકો     બ)  મરાઠા શાસકો

ક)  રાજપૂત શાસકો      ડ)  બહમની શાસકો

*48) ગુજરાતમાં સર્વોપરિતા માટે કયા મરાઠા સરદારો વચ્ચે હરીફાઈ રહેતી હતી?*

અ) પેશ્વા અને ગાયકવાડ  વચ્ચે      બ) ભોંસલે અને ગાયકવાડ વચ્ચે

ક)  ગાયકવાડ અને સિંધિયા વચ્ચે   ડ) હોલ્કર અને પેશ્વા વચ્ચે

*49) નાણાં વિભાગ સાથે જોડાયેલ અધિકારી મરાઠા શાસન  દરમિયાન કયા નામે ઓળખાતો ?*

અ) કામવિસદાર   બ)   ફડણવીસ

ક)  પાટીલ           ડ)    કુલકર્ણી

*50)  બજાર વિનાના ગામને મરાઠા શાસન અંતર્ગત કયા નામે ઓળખવામાં આવતું હતું?*

અ)   મહાલ       બ)   સૂબો

ક)    મૌજ         ડ)    પરગણું



*51)  ગોકુળદાસ તેજપાલ કયાંના હતા?*

અ) ઉત્તર ગુજરાત   બ) અમદાવાદ

ક)  સુરત              ડ) કચ્છ

*52)  નીચેનામાંથી કઈ કઈ  બાબતોમાં પારસીઓનો ફાળો રહેલો છે?*

અ) મુંબઇનો જહાજ ઉધોગ   બ) મુદ્રણકળા

ક)  નાટ્યકળા                    ડ)   અ , બ , ક ત્રણેય બાબતોમાં

*53)  કાળુપુર સ્વામિનારાયણ મંદિર માટે જગ્યાની સંમતિ આપનાર અંગ્રેજ ગવર્નર  કોણ હતા?*

અ) ટોમસ રૉ     બ)   માલ્કમ

ક)  હેન્રી બર્ટેલ   ડ) જ્યોર્જ લોઈડ

*54) મરાઠા શાસનકાળમાં ધર્માધિકારીની કઈ ફરજ હતી?*

અ) મંદિરના પુજારીની પગાર આપી નિમણૂંક કરવી         બ) સંસ્કૃત પાઠશાળાઓ ચલાવવી

ક) હિન્દુ ધર્મ માટે લવાદ બનવું                                    ડ) અ ,બ, ક ત્રણેય

*55) અદ્વેતવાદના પદો કોના દ્વારા લખાયા છે?*

અ) મીરાબાઈ     બ) ગવરીબાઈ

ક) પાનબાઈ       ડ)  કુંવરબાઈ

*56) તારીખે સોરઠ – વ – હાલાર ના લેખક કોણ છે?*

અ) ખુશાલદાસ            બ) મુન્શી જશવંતરાય

ક) રણછોડજી અમરજી   ડ) શોભરામ

*57) સરસ્વતિ નદી બાબતે નીચેનામાંથી કઈ બાબત સાચી નથી?*

અ) ભારતમાં કુલ છ નદીઓ સરસ્વતી નદી તરીકે ઓળખાય છે.

બ) ગુજરાતમાં બનાસકાંઠા,પાટણ અને મહેસાણા માંથી વહેતી સરસ્વતી નદી કચ્છના રણમાં સમાઈ જાય છે.

ક) હિમાલયમાંથી નીકળી, કુરુક્ષેત્ર અને પશ્ચિમી રાજસ્થાનમાંથી વહેતી સરસ્વતી નદી વેદકાળમાં ધરતીકંપને પરિણામે લુપ્ત થઈ હોવાનું અનુમાન છે.

ડ) ચોમાસામાં જ વહેતી નદી, ગ્રામ્ય પ્રદેશમાં કુમારિકાના નામે ઓળખાય છે.

*58)  નીચેનામાંથી કઈ બાબત ભારતીય સમાજમાં સ્ત્રી–સશક્તિકરણની સાક્ષી પુરે છે?*

અ)  માતૃ-શ્રાદ્ધ              બ) સ્વયંવર

ક)   શાક્ત સંપ્રદાય         ડ) અ ,બ ક  ત્રણેય

*59)  ગુજરાતના પારસીઓ વિષેનું કયું તથ્ય સાચું નથી?*

અ) પારસીઓનું ઇરાનમાંથી ગુજરાતમાં પ્રથમ દીવ અને ત્યારબાદ સંજાણ મુકામે આગમન થયું ત્યારે “જદી રાણા” નું શાસન પ્રવર્તતું હતું.

બ) પારસીઓના અગત્યના ધાર્મિક સ્થળ જેવાકે નવસારી અને ઉદવાડા મુકામે ઈરાનશા આતશ બહેરામ ( અગ્નિ)ની પુજા થાય છે.

ક)  પારસીઓનું ગુજરાતમાં આગમન પાંચમી સદીમાં થયુ.

ડ)પારસીઓની પ્રાર્થના પુસ્તક “ખોરદા અવેસ્તા” છે. તેમજ તેમની લીપી “ઝર્થુસ્ત્ર” છે.

*60) હ્યુયુન–ત્સંગ નામનો ચીની મુસાફરે ગુજરાતમાં વિશ્વ વિખ્યાત વલ્લભી વિદ્યાપીઠની મુલાકાત કયા રાજ્યશાસન દરમિયાન લીધી હતી?*

અ) મૈત્રક શાસન               બ)  રાષ્ટ્રકૂટ શાસન

ક)  ગુર્જર પ્રતિહાર શાસન   ડ)  નંદ શાસન



*61) ગુજરાતની રાજધાની બાબતે નીચેનામાંથી કયો વિકલ્પ સાચો છે?*

અ) પાટણ ; ચાવડા, સોલંકી અને વાઘેલા વંશની રાજધાની બની તેના પહેલા ભિન્નમાળ ગુજરાતની રાજધાની હતી.

બ) કુશસ્થળી( દ્વારકા), રૈવતગિરિ( જૂનાગઢ) તેમજ વલભી જેવા નગરો ગુજરાતની રાજધાની તરીકે ગણી શકાય.

ક) વનરાજ ચાવડાએ રાજધાની પંચાસર થી પાટણ જયારે કરણસિંહે રાજધાની પાટણથી કર્ણાવતી મુકામે બદલી હતી.

ડ) મીનળદેવીના સમયમાં ગુજરાતની રાજધાની ધોળકા બની હતી.

*62) અહમદાબાદ બાબતે નીચેનામાંથી કઈ બાબત સાચી નથી?*

અ) સુલતાન અહમદશાહ,  ગુરુ શેખ અહમદશાહ  ખટ્ટુ , તેમજ કાઝી અહેમદ અને મલિક અહેમદ એમ કુલ ચાર અહેમદ નામના વ્યક્તિઓ દ્વારા તેનો
પાયો નંખાયો.

બ) અહમદાબાદ સાથે જોડાયેલા અન્ય નામોમાં “કર્ણાવતી” , “આશાવળી”  પણ છે.

ક) 25 ફેબ્રુઆરી 1411ના દિવસે અહમદાબાદનો પાયો નંખાયો.

ડ) જહાંગીરે અહમદાબાદ ને ગર્દ-આબાદ એટલેકે ધૂળિયું શહેર કહીને ઓળખાવ્યું હતું.

*63) નીચેનામાંથી કયું નિર્માણ અહમદશાહ-1 ના સમયમાં થયેલ નથી?*

અ)  માણેક બુર્જ       બ) હૌજે-કુતુબ (કાંકરિયું)

ક)   ભદ્રનો કિલ્લો     ડ)  જામા મસ્જિદ

 *64) થોમસ–રો  દ્વારા વ્યાપારની છૂટ મેળવવા માટે જહાંગીરની મુલાકાત કાયા શહેરમાં થઇ હતી?*

અ) સુરત             બ) ભરૂચ

ક) અહમદાબાદ   ડ) મુંબઈ

*65) કયા મુઘલ સૂબાના સમયમાં અહમદાબાદમાં ” મોતીશાહી મહેલ” નું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું?*

અ) શાહજહાં      બ) ખુર્રમ

ક) ખાન ખાના    ડ) સૈયદ મુર્તુઝા

*66) કયા અંગ્રેજ મુસાફરે અહમદાબાદને ગુજરાતની મહાનગરી ગણાવી હતી ( ઈ.સ. 1626 ) ?*

અ) થોમસ હર્બર્ટ     બ) થોમસ રો

ક) કર્નલ ટોડ           ડ)  ટ્રેવેનિઅર

*67) પ્રથમ એંગ્લો–મરાઠા વિગ્રહ સમયે કોના દ્વારા ભદ્રના કિલ્લા પાર આક્રમણ કરવામાં આવ્યું હતું?*

અ) ફિલિપ જોશ     બ) થોમસ ગોડાર્ડ

ક)   કપ્તાન હ્યુ રોઝ   ડ)  થોમસ કુક

*68) પ્રથમ એંગ્લો–મરાઠા વિગ્રહ બાદ કઈ સંધિ અનુસાર અહમદાબાદની સત્તા પેશ્વાઓને મળી?*

અ) સુરતની સંધિ      બ)  ગોવાની સંધિ

ક) સલબાઈની સંધિ   ડ)   વડોદરાની સંધિ

*69) કઈ સંધિ બાદ મરાઠાઓ પાસે અમદાવાદમાં માત્ર ગાયકવાડની હવેલી બાકી રહી?*

અ) સુરતની સંધિ      બ)  પુનાની સંધિ

ક) સલબાઈની સંધિ   ડ)   વડોદરાની સંધિ

*70) બ્રિટિશ શાસનકાળમાં અહમદાબાદના વિકાસ માટે કઈ વસ્તુ પર સેસ નાખવામાં આવી હતી?*

અ) ગળી     બ) ઘી

ક)  ફળો      ડ) ધાન્ય

*71) ગુજરાતમાં પર્શિયન પ્રકારના બગીચા નિર્માણની પ્રથા કોના સમયમાં શરુ થઈ  તેવું કહી શકાય.*

અ) અહમદશાહ       બ) મોહમ્મદ બેગડો

ક) મુઝફ્ફર શાહ       ડ) કુતુબશાહ

*72) સિદ્દી સૈયદની જાળીનું નિર્માણ કરનાર સિદ્દી સૈયદ કયાંનો વતની હતો?*

અ) પર્સીયા            બ) બગદાદ

ક) એબિસિનિયા     ડ)  અંકારા

*73) જૂનાગઢના ઉપરકોટનું નવનિર્માણ કયા સૂબા દ્વારા કરવવામાં આવ્યું હતું?*

અ) ઈશરતખાન       બ) રસુલખાન

ક)  જહાનશાહ         ડ) મહોબતખાન

*74) નીચેનામાંથી કઈ બાબત જૂનાગઢ સંલગ્ન ખોટી છે?*

અ) જૂનાગઢમાં  ઉપરકોટ ઉગ્રસેન ગઢ, જિર્ણદુર્ગ, જહાંપનાહ  વગેરે નામે ઓળખાતો હતો

બ) કાલયવનથી બચવા માટે યાદવોએ જૂનાગઢના ઉપરકોટમાં આશ્રય લીધો હતો

ક) સિધ્ધરાજ જયસિંહ, મોહમ્મદ બેગડા દ્વારા જુદા જુદા સમયે જૂનાગઢ પાર આક્રમણ કરવામાં આવ્યા હતા.

ડ)  જૂનાગઢમાં છેલ્લો સુલતાન મોહમ્મદ બેગડો હતો.

*75) કોના સમયમાં સોમનાથ મંદિરનું નિર્માણ કઈ રીતે થયું હતું તેના અંતર્ગત કયું જોડકું ખોટું છે?*

અ) સુવર્ણ  –  સોમરાજ

બ) ચાંદી  –   રાવણ

ક) લાકડું  –  રા’નવઘણ

ડ) પથ્થર – ભીમદેવ

 *76) અશોકના ગિરિનગરના શિલાલેખ અંતર્ગત નીચેનામાંથી કયો વિકલ્પ ખોટો છે તે જણાવો.*

અ) અશોક દ્વારા સુદર્શન તળાવના નિર્માણ સમયે આ રાજઆજ્ઞાઓ મુકવામાં આવી હતી.

બ) અશોકનો શિલાલેખ 75 ફૂટના ઘેરાવામાં આવેલ છે જેમાં 14 જેટલી રાજઆજ્ઞાઓ આપેલી છે.

ક) તેમાં ભાષા પ્રાકૃત અને લીપી બ્રાહ્મી છે.જેમ્સ પ્રિન્સેપ દ્વારા આ લીપી ઉકેલવામાં આવી હતી.

ડ) મુખ્ય બાબતોમાં અહિંસા, કર્તવ્યપાલન, બિનસાંપ્રદાયિકતા,સહભાગિતા,જ્ઞાન, સ્ત્રી-દાક્ષિણ્ય, વૃક્ષારોપણનો સમાવેશ થાય છે.

*77) ગુજરાતમાં હેલિકલ સ્ટેપવેલ કયાં આવેલ છે?*

અ) જૂનાગઢ   બ) પાટણ

ક) મોઢેરા       ડ) ચાંપાનેર

*78) નીચેનામાંથી કઈ મસ્જિદ ચાંપાનેરમાં આવેલી નથી ?*

અ) કેવડા મસ્જિદ,      બ) રાની સિપ્રીની મસ્જિદ

ક)  નગીના મસ્જિદ     ડ) ખજૂરી મસ્જિદ

*79) બાબા પ્યારેની ગુફાઓ ક્યાં આવેલી છે?*

અ) જૂનાગઢ     બ) કચ્છ

ક) દીવ           ડ) સાબરકાંઠા

✍યુવરાજસિંહ જાડેજા (ગોંડલ)🙏

*80) ટપકેશ્વરીનું મંદિર આવેલ છે?*

અ) જામનગર   બ) જૂનાગઢ

ક) ભુજ           ડ)  વડોદરા

*81) લખપત માટે નીચેનામાંથી કયું કથન સત્ય નથી?*

અ) લખપત શહેરનું નિર્માણ રાવ લાખા દ્વારા થયું હોય તેનું નામ લખપત પડ્યું હોવાની માન્યતા છે.

બ)  દરરોજના એક લાખ યાત્રાળુઓ અહીંથી નીકળતા હોવાથી નામ લખપત પડ્યું હોવાની માન્યતા છે.

ક) દરરોજનો એક લાખ કોરીનો વ્યાપાર થતો હોવાથી લખપત નામ પડ્યું

ડ) મોહમ્મદ કાબાની દરગાહ લખપતમાં આવેલી છે.

*82) કયા મોંગોલ શાસકના સમયમાં સુરતમાં, સ્થાપત્યના વારસા સમાન મુઘલ સરાઈ ( મુસાફરખાના) નું નિર્માણ થયું હતું?*

અ) અકબર        બ) જહાંગીર

ક) બહાદુરશાહ   ડ) શાહ જહાન

*83) નીચેનામાંથી કયું ઐતિહાસિક સ્મારક મેહમદાવાદમાં આવેલ નથી?*

અ) ચાંદા સુરજનો મહેલ      બ) રોઝા રોઝી

ક) ભમ્મરિયો કુવો               ડ) કેવડા મસ્જિદ

*84) ખટ્ટુ ગંજબક્ષ ની યાદમાં બંધાયેલ સરખેજ રોઝાના સ્થપતિ કોણ હતા?*

અ) આઝમ અને મુવાઝમ       બ) રાજાબાઈ

ક)  બાઈ હરિર                     ડ)  મુન્નવર

*85)  પ્રાગમહેલ, આઈનામહેલ અને રાણીનોઝરૂખો કયાં આવેલા છે?*

અ) અંજાર                        બ) ભુજ

ક)  લખપત                       ડ) ધોળાવીરા



*86) નીચેનામાંથી કયું તથ્ય મોઢેરાના સૂર્યમંદિર સાથે સંલગ્ન નથી?*

અ) સૂર્યમંદિર મારુ-ગુર્જર પદ્ધતિ દ્વારા બનાવાયું છે.

બ) સૂર્યમંદિર વિક્રમ સંવંત 1083 માં ભીમદેવ-1 ના સમય માં બાંધવામાં આવ્યું હતું.

ક) સિધ્ધરાજ જયસિંહના સમયથી મોઢેરાના સૂર્યમંદિરમાં ઉત્તરાર્ધ મહોત્સવનું આયોજન થાય છે.

ડ) ગર્ભગૃહ, કુંભ, કુંડ, ગૂઢમંડપ, મંડોવર, મંડપ, સભામંડપ, તોરણ, કીર્તિમુખ જેવા વિધ-વિધ શબ્દો સુર્યમંદિરના ભાગો નિદર્શિત કરે છે.

*87) પંચમહાલના પેરિસ તરીકે ઓળખાતું સ્થળ જણાવો.*

અ) ગોધરા      બ) મોરવા હડફ

ક) જાંબુઘોડા   ડ)  દેવગઢ બારીયા

*88) દુધમતી નદી, ઔરંગઝેબનું જન્મસ્થળ ( ગઢીનો કિલ્લો) ,  છાબ તળાવ જે જીલ્લામાં આવેલ છે તે જીલ્લો જણાવો.*

અ) ડાંગ         બ) દાહોદ

ક) તાપી         ડ) નર્મદા

*89) પિથોરા કળા બાબતે નીચેનામાંથી કયો વિકલ્પ ખોટો છે.*

અ) પિથોરા કળા રાઠવા અને ભીલ આદિવાસી સાથે સંકળાયેલી ધાર્મિક-ચિત્ર કળા છે.

બ)મુખ્ય ભુવાને બડવા કહેવામાં આવે છે જે માનતા પૂર્ણ થતા ધાર્મિક વિધિ પૂર્ણ કરાવે છે.

ક)  પિથોરા કળા દાહોદ જિલ્લામાં પ્રચલિત છે.

ડ) પિથોરા કળામાં પ્રકૃતિ અને પ્રાણીઓનું નિરુપણ કરવામાં આવે છે.

*90) ફળદ્રુપતાની દેવી નું નિરૂપણ કઈ ચિત્રકળામાં જોવા મળે છે.*

અ) પિથોરા       બ) વારલી ચિત્રકળા

ક) ડાંગી કળા     ડ)  મૈથિલી કળા

*91) રૂપગઢનો કિલ્લો કયા જિલ્લામાં આવેલો છે?*

અ) ડાંગ     બ) તાપી

ક) નર્મદા    ડ) છોટા ઉદેપુર

*92) આદિવાસી પરંપરા, વેશભૂષા, સંગીત અને નૃત્યના સંગમ સાથેનો હોળી પર્વ નિમિત્તેનો ઘેરનો મેળો ક્યાં ભરાય છે?*

અ) કવાંટ         બ)  ભવનાથ

ક) દુધરેજ          ડ)  તરણેતર

*93) શામળાજીમાં , મેશ્વો નદીને કાંઠે ભરાતા ભીલ અને ગરાસિયા આદિવાસીના મેળો ક્યારે ભરાય છે?*

અ) ચૈત્ર  સુદ પૂનમ     બ) આસો વદ  અમાસ

ક) કાર્તિક પૂર્ણિમા      ડ)  ભાઈ બીજ

 *94) ભારતીય સંસ્કૃતિ દર્શન મ્યુઝિયમ ગુજરાતના જિલ્લામાં આવેલું છે?*

અ) છોટા ઉદેપુર       બ) કચ્છ

ક)  વડોદરા              ડ) રાજકોટ

*95)  નીચેનામાંથી  વિકલ્પ સાચો છે?*

અ) બાર્ટન મ્યુઝિયમ -રાજકોટ

બ)  વોટસન મ્યુઝિયમ – ભાવનગર

ક) અ અને બ બન્ને વિકલ્પમાં શહેરોના નામ અરસપરસ બદલાવી દેવામાં આવે તો બન્ને જવાબ સાચા બને

ડ) બન્ને વિકલ્પ સાચા છે

*96) સાબરકાંઠા જિલ્લાના, ગુણભાંખરી નામના સ્થળે સાબરમતી નદીના તટમાં કયો મેળો ભરાય છે?*

અ) ઘેરનો મેળો     બ) ચિત્ર-વિચિત્ર મેળો

ક) ચુલનો મેળો      ડ)  ગોળ-ગધેડાનો મેળો

*97) મંજીરા નૃત્યથી જાણીતા , નળકાંઠાના પઢારોની,  નીચેનામાંથી કઈ બાબત સત્યથી વેગળી છે?*

અ) માછીમારી, ખેતમજૂરી અને નળસરોવરમાં નૌકા ચલાવવા સાથે સંકળાયેલ પધારો નળ સરોવરની આજુબાજુના ગામોમાં રહે છે.

બ) સુરેન્દ્રનગર અને અમદાવાદ એમ બંન્ને જિલ્લાની સરહદોમાં પઢાર જાતિના ગામડાઓ આવેલા છે.

ક)  આનંદપુરના પઢારોએ દિલ્હીમાં ગણતંત્રદિવસના સમારોહમાં રાસ પ્રસ્તુત કર્યો હતો.

ડ)  સિંધ પ્રાંત માંથી આવેલા પઢારો દોરડા વણવાની અને જાળી ગૂંથવાની કળાના જાણકાર છે.

*98) નીચેનામાંથી કઈ નૃત્ય કળા સૌરાષ્ટ્ર પ્રદેશ સાથે સઁકળાયેલ નથી?*

અ) કાન-ગોપી     બ) રામામંડળ

ક) ગોફનૃત્ય         ડ)  મેરાયો

*99) નીચેના પૈકી કયું વાજીંત્ર ભવાઈમાં વગાડવામાં આવતું નથી?*

અ) નરઘુ        બ) સારંગી

ક) ભૂંગળ        ડ) કાંસીજોડા

*100) નીચેના પૈકી કયું વાજીંત્ર ભજન સાથે જોડાયેલું નથી?*

અ) જીવારી અને ભોણીયો       બ) કરતાલ

ક) નગારું                             ડ)  મંજીરા

પ્રશ્નપત્ર 2ના જવાબો🎯💠*

 1=ડ)  : અ ,બ અને ક ત્રણેય સાચા
 2=ક) : ત્રિજ્યા – ત્રણ મુખ
 3=અ) : બાલાવબોધ
4= ક)  :  જર્મન પ્રવાસી મેન્ડેલ્સલો– ગુજરાતમાં પારસીઓની સામાજિકસ્થિતિ
5= અ) : અલ્લાઉદ્દીન ખીલજી
6= ક)  : શિકદાર   – ન્યાયની બાબતો સાથે સંકળાયેલ
 7=અ)   વાંટા પદ્ધતિ
 8=અ)   અહમદશાહ
 9=ક)   હુમાયુ
10= ડ)    તેનું સ્મારક બૈજનાથ મુકામે આવેલ છે
 11=ક)   મહેસુલ
12= અ) પૂંછી
13=બ)   સંદેશાવ્યવહાર
14=ક)    સિક્કા દિલ્હીની ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવતા હતા
15=બ)   મુહરતની પોળ
16=ક)    દરેક ભોજમાં, બ્રહ્મભોજન બાદજ સામાન્ય જન ભોજન ગ્રહણ કરી શકતા.
17=અ) કચ્છમાં બનાવવામાં આવતા વિવિધ પ્રકારના વહાણો
18=ક)    કલહી
19=ક)   કિનખાબ, છીંટ, તારકસબ – ગુજરાતમાંથી નિકાસ થતી ગળીના પ્રકારો
20=ક) અહુરબાની ની પારસીઓ પૂજા કરે છે
21=ડ) વહાણો દ્વારા વ્યાપાર માટેની સ્પર્ધા
22=અ) ડૉ. છોટુભાઈ નાયક
23=અ) મિરાતે અહમદી
24=ડ) બિમાહ, રબી-સીટ ,તોરાહ – અગિયારી
25=અ)  બર્જેસ
26= બ) બીબીજીની મસ્જિદ
27=બ) ટોડરમલ
28=ક) જઝિયાવેરો, જળમાર્ગ પર મહેસુલ તેમજ રાહદારી વેરો ઉઘરાવવો
29=બ) મિરાતે અહમદી
30=અ) બક્ષી
31=ડ)  ગ્રામીણ વિકાસ ખાતું
32=ડ) મહોરના નામે ઓળખાતા ચાંદીના સિક્કા અજમેરની ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવતા હતા
33=ક) ગળું
34=અ) દીને ઈલાહી સવંત
35=બ) મશરુકુવા
36=ક) ગજ – અનાજ માટેનું તોલમાપ
37=અ) હીરવિજય સુરી
38=ક) રુસ્તમ માણેકશા
39=અ) આતશ બેહરામ
40=ક)  અકબર
41=બ)  જ્ઞાનગીતા
42=ડ)  દેવિચરિત
43=બ)  ભુજ
44=અ) મેન્ડેલ સ્લો
45=ડ)  કાનફટ્ટા સંપ્રદાય
46=અ)  નૃત્યકળા
47=બ)  મરાઠા શાસકો
48=અ) પેશ્વા અને ગાયકવાડ  વચ્ચે
49=બ)   ફડણવીસ
50=ક)    મૌજ
51=ડ) કચ્છ
52=ડ)   અ , બ , ક ત્રણેય બાબતોમાં
53=બ)   માલ્કમ
54=અ) મંદિરના પુજારીની પગાર આપી નિમણૂંક કરવી
55=બ) ગવરીબાઈ
56=ક) રણછોડજી અમરજી
57=ડ) ચોમાસામાં જ વહેતી નદી, ગ્રામ્ય પ્રદેશમાં કુમારિકાના નામે ઓળખાય છે.
58=ડ) અ ,બ ક  ત્રણેય
59=ક)  પારસીઓનું ગુજરાતમાં આગમન પાંચમી સદીમાં થયુ.
60=અ) મૈત્રક શાસન
61=ડ) મીનળદેવીના સમયમાં ગુજરાતની રાજધાની ધોળકા બની હતી.
62=ક) 25 ફેબ્રુઆરી 1411ના દિવસે અહમદાબાદનો પાયો નંખાયો.
63=બ) હૌજે-કુતુબ (કાંકરિયું)
64=ક) અહમદાબાદ
65=બ) ખુર્રમ
66=અ) થોમસ હર્બર્ટ
67=બ) થોમસ ગોડાર્ડ
68=ક) સલબાઈની સંધિ
69=બ)  પુનાની સંધિ
70=બ) ઘી
71બ) મોહમ્મદ બેગડો
72=ક) એબિસિનિયા
73=અ) ઈશરતખાન
74=ડ)  જૂનાગઢમાં છેલ્લો સુલતાન મોહમ્મદ બેગડો હતો.
75=ક) લાકડું  –  રા’નવઘણ
76=અ) અશોક દ્વારા સુદર્શન તળાવના નિર્માણ સમયે આ રાજઆજ્ઞાઓ મુકવામાં આવી હતી
77=ડ) ચાંપાનેર
78=બ) રાની સિપ્રીની મસ્જિદ
79=અ) જૂનાગઢ
80=ક) ભુજ
81=બ)  દરરોજના એક લાખ યાત્રાળુઓ અહીંથી નીકળતા હોવાથી નામ લખપત પડ્યું હોવાની માન્યતા છે.
82=ડ) શાહ જહાન
83=ડ) કેવડા મસ્જિદ
84=અ) આઝમ અને મુવાઝમ
85=બ) ભુજ
86=ક) સિધ્ધરાજ જયસિંહના સમયથી મોઢેરાના સૂર્યમંદિરમાં ઉત્તરાર્ધ મહોત્સવનું આયોજન થાય છે.
87=ડ)  દેવગઢ બારીયા
88=બ) દાહોદ
89=ક)  પિથોરા કળા દાહોદ જિલ્લામાં પ્રચલિત છે.
90=બ) વારલી ચિત્રકળા
91=અ) ડાંગ
92=અ) કવાંટ
93=ક) કાર્તિક પૂર્ણિમા
94=બ) કચ્છ
95=ક) અ અને બ બન્ને વિકલ્પમાં શહેરોના નામ અરસપરસ બદલાવી દેવામાં આવે તો બન્ને જવાબ સાચા બને
96=બ) ચિત્ર-વિચિત્ર મેળો
97=ક)  આનંદપુરના પઢારોએ દિલ્હીમાં ગણતંત્રદિવસના સમારોહમાં રાસ પ્રસ્તુત કર્યો હતો.
98=ડ)  મેરાયો
99=બ) સારંગી
100=ક) નગારું

કોણાર્કનું સૂર્યમંદિર - એક સત્ય ઘટના ⚔️*

💠🔰ઈતિહાસ જે આપણે જાણવો જ જોઈએ 
બંગાળ (બાંગ્લાદેશ સહિત) આજે ઇસ્લામિક દેશો બની ગયાં છે 
ત્યાં ઓરિસ્સા આજે પણ ૯૫% હિંદુ છે ........
કેવી રીતે ? ........

👉 સન ૧૨૪૮ (૧૩મી શતાબ્દી) બાદશાહ તુમન ખાને ઓરિસ્સા પર હુમલો કર્યો 
એ સમયે ત્યાનો રાજા નરસિંહાદેવ હતો !!!

👉 ફેંસલો કર્યો કે  ----
ઇસલામી કુમ્લાખોરોને એનો જવાબ છળથી આપવો જોઈએ 
એમણે તુમનખાનને સંદેશ મોકલ્યો કે  ---
એ પણ બંગાળના રાજા લક્ષ્મણસેનની જેમ સમર્પણ કરવાં માંગે છે  
જેને વિના યુદ્ધ લડે તુમનખાનની સામે હથિયાર હેઠાં મૂકી દીધાં હતાં

👉 તુમન ખાને  વાત માની લીધી અને કહ્યું કે તમે પોતાનું સમર્પણ "પૂરી" શહેરમાં આવીને કરો 
ઇસ્લામ કબુલ કરો અને જગન્નાથ મંદિરને મસ્જીદમાં બદલી નાંખો !!!

👉 રાજા નરસિમ્હાદેવ રાજી થઇ ગયાં
અને ઇસ્લામિક લશ્કર "પૂરી" શહેર તરફ આગળ વધવા માંડ્યું 
એ એવાતથી અજાણ હતું કે આતો એક ચાલ છે 
રાજા નરસિમ્હાદેવનાં હિંદુ સૈનિકો શહેરના ચાર રસ્તા,ગલી, મહોલ્લામાં પહેલેથી જ છુપાયેલું હતું ,

👉 જ્યારે ઇસ્લામિક લશ્કર જગન્નાથ મંદિરની સામે પહોંચ્યું 
ત્યારે એજ સમયે મંદિરની ઘંટડીઓ વાગવા માંડી 
અને " જય જગન્નાથ"નો જયઘોષ કરતાં હિંદુ સૈનિકોએ ઇસ્લામિક સૈનિકો પર હુમલો કરી દીધો !!!
દિવસભર યુદ્ધ ચાલ્યું ઘણાબધાસિસ્લામિક લશ્કરના સૈનિકોને કબજે કરાયા 
આ રીતની યુદ્ધનીતિનો ઉપયોગ પહેલા કયારેય પણ નહોતો થયોબ 
કોઈ હિંદુ રાજાએ જિહાદનો જવાબ ધર્મયુદ્ધથી નહોતો આપ્યો 
આમ એમનો વિજય થયો 
અને આજે આપને જગન્નાથ પૂરી જઈને દર્શન કરીએ છે અને એને વિષે લખીએ છીએ તે રાજા નરસિમ્હાદેવને કારણે જ 
આવા ઈતિહાસ રાત્યે ભારત સરકાર અને ઈતિહાસ કારો પણ શાંત  જ છે 
દઈ જાણે શું "પદ્મિની"માં ભાળી ગયાં છે 
છેર રતનસિંહની તાકાત કે આવો વિજય મેળવી શકે !!!
કે ભારતની શાન સમા જગન્નાથ મંદિરને બચાવી શકે !!!!
માતર કેસરિયા અને જૌહર કરવાથી  વિજય હાંસલ નથી થતો 
એ માટે તો બુદ્ધિ, આવડત અને અપ્રતિમ તાકાતની જરૂર પડે 
અને આજ કારણે રાજપૂતો કોઈ નિર્ણાયક યુદ્ધ નહોતું જીતી શક્યાં 
સિવાય એક ......... અને તે છે  છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ 
એ રાજપૂત કુળનાં ફંતના હતા 
એ વાત હું  અહીં ઘણી વાર લખીજ ચુક્યો છું 
પણ મારી વાત પૂરી નથી થઇ હજી !!!

👉 આ વિજયની ખુશીમાં રાજા નરસિમ્હાદેવેએક મંદિર અને આખું મંદિર સંકુલ બનાવ્યું 
એનું નામ છે  ------"કોણાર્ક"
આજે આ મંદિર જગપ્રસિધ છે અને ઓરિસ્સાની શાન જ નહિ પણ ભારતની શાન છે !!!
"કોણાર્ક સૂર્યમંદિર " વિષે બહુજ ટૂંક સમયમાં હું વિગતે લેખ લખવાનો જ છું 
એ આપ સૌ વાંચજો મજા આવશે !!!
માની લો કે આ એની પુર્વભૂમિકા જ છે !!!
રાજા નરસિમ્હાદેવ પર પણ એક અલગ લેખ લખવાનો છું !!!

👉 યુદ્ધ જો લડાય તોજ એમાં જીતાય 
શબો યુદ્ધ કરી નથી કરી શકતાં હોતાં
અને એટલાજ માટે તેઓ ધર્મનિરપેક્ષતાનો ઢોંગ કરે છે

👉 સલામ  રાજા નરસિમ્હાદેવ સલામ 
એક નહીં લાખો સલામ !!!!
નમન છે આપને !!!
👉 ચોકલેટ બ્રાઉન રંગની નોટ હશે અને નોટ ની પાછળ 💠🎯કોણાર્ક નુ સૂર્યમંદિર💠🎯💠 છપાયેલ હશે.*

*💠🎯💠10 ની નવી નોટ ટૂંકમાં બજારોમાં લાવશે રિઝર્વ બેંક *

👉2005 પછી ૧૦ ની નોટ માં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો.

👉અત્યાર સુધીમાં ૧ અબજ નવી નોટ રિઝર્વ બેન્ક છાપી ચુક્યુ છે.

👉જૂની ૧૦ ની નોટ અને સિક્કા ચલણમાં ચાલુ રહેશે. 
☀️🌞☀️🌞☀️🌞☀️🌞☀️🌞
 *🌝🌝કોણાર્ક સૂર્ય મંદિર🌝🌝*
☀️🌞☀️🌞☀️🌞☀️🌞☀️🌞
*
*🌞કોણાર્ક નું સૂર્ય મંદિર (જેને અંગ્રેજ઼ી માં બ્લૈક પગોડા પણ કહે છે), ભારત ના ઓરિસ્સા-ઉડ઼ીસા રાજ્ય ના પુરી જિલ્લા ના પુરી નામક શહેર માં સ્થિત છે. આને લાલ બલુઆ પત્થર તથા કાળા ગ્રેનાઇટ પત્થર થી ૧૨૩૬– ૧૨૬૪ ઈ.પૂ. માં ગંગ વંશ ના રાજા નૃસિંહદેવ દ્વારા બંધાવવામાં આવ્યું.*

*🌞આ મંદિર, ભારતની સૌથી પ્રસિદ્ધ સ્થળોમાં એક છે. આને યુનેસ્કો દ્વારા સન ૧૯૮૪માં વિશ્વ ધરોહર સ્થળ ઘોષિત કરાયું છે.*
*🌞🌞કલિંગ શૈલી માં નિર્મિત આ મંદિર સૂર્ય દેવ(અર્ક) ના રથ ના રૂપ માં નિર્મિત છે. આને પત્થર પર ઉત્કૃષ્ટ નક્શી કરીને ખૂબ જ સુંદર બનાવાયા છે...*
*🌞🌞સંપૂર્ણ મંદિર સ્થળ ને એક બાર જોડ઼ી ચક્રોવાળા, સાત ઘોડા થી ખીંચે જાતે સૂર્ય દેવ ના રથ ના રૂપ માં બનાયા છે....*
*🌞🌞મંદિર પોતાની કામુક મુદ્રાઓ વાળી શિલ્પાકૃતિઓ ના માટે પણ પ્રસિદ્ધ છે....*
🌞આજે આનો ઘણો ભાગ ધ્વસ્ત થઈ ચુક્યો છે. આનું કારણે વાસ્તુ દોષ તથા મુસ્લિમ આક્રમણ કહેવાય છે. અહીં સૂર્ય ને બિરંચિ-નારાયણ કહતા હતાં.

🌝આ મંદિર સૂર્ય દેવ(અર્ક) ના રથ ના રૂપ માં નિર્મિત છે. આને પત્થર પર ઉત્કૃષ્ટ નક્શી કરીને ખૂબ જ સુંદર બનાવાયું છે. 
સંપૂર્ણ મંદિર સ્થળને એક બાર જોડ઼ી ચક્રોવાળા, સાત ઘોડાથી ખેંચાતા સૂર્ય દેવના રથના રૂપમાં બનાવાયું છે. મંદિરની સંરચના, જે સૂર્ય ના સાત ઘોડા દ્વારા દિવ્ય રથને ખેંચવા પર આધારિત છે, પરિલક્ષિત હોય છે. હવે આમાં થી એક જ ઘોડો બચ્યો છે. આ રથના પૈડાં, જે કોણાર્કની ઓળખ બની ગયા છે, ઘણાં ચિત્રોમાં દેખાય છે. મંદિરના આધાર ને સુંદરતા પ્રદાન કરતા આ બાર ચક્ર વર્ષના બાર મહિના ને પ્રતિબિંબિત કરે છે જ્યારે પ્રત્યેક ચક્ર આઠ આરાથી મળી ને બન્યો છે જે દિવસના આઠ પહોરને દર્શાવે છે. 

🌝મુખ્ય મંદિર ત્રણ મંડપોમાં બનેલ છે. આમાં થી બે મંડપ પડી ગયા છે. ત્રીજા મંડપમાં જ્યાં મૂર્તી હતી ત્યાં અંગ્રેજ઼ો એ ભારતીય સ્વતંત્રતા પૂર્વ જ રેતી વ પત્થર ભરાવી બધાં દ્વારો ને સ્થાયી રૂપે બંધ કરાવી દીધા હતાં, જેથી તે મંદિર વધુ ક્ષતિગ્રસ્ત ના થઈ શકે. આ મંદિરમાં સૂર્ય ભગવાનની ત્રણ પ્રતિમાઓ છે:

👶બાલ્યાવસ્થા-ઉદિત સૂર્ય- ૮ ફીટ
👱યુવાવસ્થા-મધ્યાહ્ન સૂર્ય- ૯.૫ ફીટ
👴પ્રૌઢાવસ્થા-અસ્ત સૂર્ય-૩.૫ ફીટ

આના પ્રવેશ પર બે સિંહ હાથીઓ પર આક્રામક થતા રક્ષામાં તત્પર દેખાડ્યાં છે. આ સંભવતઃ તત્કાલીન બ્રાહ્મણ રૂપી સિંહોં નું બૌદ્ધ રૂપી હાથિઓ પર વર્ચસ્વ નું પ્રતીક છે. બનેં હાથી, એક-એક માનવ ઊપર સ્થાપિત છે. આ પ્રતિમાઓ એક જ પત્થરની બનેલી છે. આ ૨૮ ટનની ૮.૪ફીટ લાંબી ૪.૯ ફીટ પહોળી તથા ૯.૨ ફીટ ઊંચી છે. મંદિરના દક્ષિણી ભાગમાં બે સુસજ્જિત ઘોડા બનેલા છે, જેમને ઉડ઼ીસા સરકાર એ પોતાના રાજચિહ્ન ના રૂપ માં અંગીકાર કરી લીધા છે.

☀️આ મંદિર સૂર્યદેવ (અર્ક) ને સમર્પિત હતું, જેમને સ્થાનીય લોકો બિરંચિ-નારાયણ કહતાં હતાં. 
☀️આ જે ક્ષેત્રમાં સ્થિત હતું, તેને અર્ક-ક્ષેત્ર કે પદ્મ-ક્ષેત્ર કહેવાતું હતું. 
☀️પુરાણ અનુસાર, શ્રીકૃષ્ણ ના પુત્ર સામ્બ ને તેમના શ્રાપથી કોઢ઼ રોગ થઈ ગયો હતો. 
☀️સામ્બ એ મિત્રવનમાં ચંદ્રભાગા નદીના સાગર સંગમ પર કોણાર્કમાં, બાર વર્ષ તપસ્યા કરી, અને સૂર્ય દેવ ને પ્રસન્ન કર્યાં. 
☀️સૂર્યદેવ, જે બધાં રોગોં ના નાશક હતાં, તેમણે આના રોગનો પણ અન્ત કર્યો. તેમના સન્માનમાં, સામ્બ એ એક મંદિર નિર્માણ નો નિશ્ચય કર્યો. પોતાના રોગ-નાશ પછી, ચંદ્રભાગ નદીમાં સ્નાન કરતાં, તેને સૂર્યદેવની એક મૂર્તિ મળી.
*☀️ આ મૂર્તિ સૂર્યદેવ ના શરીર ના જ ભાગ થી, દેવશિલ્પી શ્રી વિશ્વકર્મા એ બનાવી હતી. સામ્બ એ પોતાના બનવેલ આ મિત્રવનમાં એક મંદિરમાં, આ મૂર્તિની સ્થાપના કરી. ત્યારથી આ સ્થાન પવિત્ર મનાવા લાગ્યું.*

*આ છે કોણાર્ક સૂર્ય મંદિર, જેને અંગ્રેજી ભાષામાં ‘બ્લેક પગોડા’ પણ કહેવામાં આવે છે. આશ્ચર્ય થશે છે એ જાણીને, પરંતુ વાસ્તવમાં કોણાર્ક સૂર્ય મંદિર ભગવાન કૃષ્ણ દ્વાર સૂર્યદેવને સમર્પિત ભારતનું એકમાત્ર મંદિર છે. શું તમે આ મંદિરના નામની પાછળ છુપાયેલા રહસ્ય વિશે જાણો છો? વાસ્તવમાં કોર્ણાક શબ્દને જો બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવે તો આ ‘કોણ’ તથા ‘અર્ક’ બને છે.*
 
*🎊🎊🎉અહીં છે સ્થિત:*
 
કોણનો અર્થ છે કિનારામાં હોવું, નદીના કિનારા અથવા પછી કોઈ દિશાના કિનારે સ્થિત હોવું. તથા અર્કથી તાત્પર્ય છે સૂર્ય ભગવાન, કદાચ એટલે જ આ મંદિર ભારતના દક્ષિણી રાજ્ય પુરીના ઉત્તર પૂર્વી કિનારા પર સમુદ્ર તટને નજીક નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે.

 🎊🎉🎊🎉🎊🎉🎊🎉🎉
*1. ઓરિસ્સાના કોણાર્ક સૂર્ય મંદિરનો આકાર રથ જેવો જોવા મળે છે. આ મંદિર ભારકની મધ્યકાલીન વાસ્તુકળાનું અનોખું ઉદાહરણ છે.*
 
*2. આ મંદિરનું નિર્માણ રાજા નરસિંહદેવે 13મી સદીમાં કરાવ્યું હતું. આ મંદિર વિશિષ્ટ આકાર અને શિલ્પકલાના કારણે દુનિયાભરમાં પ્રસિદ્ધ છે.*
 
*3. લગભગ 112 વર્ષથી મંદિરમાં રેતી ભરેલી છે. ઘણાં આક્રમણો અને પ્રાકૃતિક આપત્તિઓના કારણે મંદિરને નુકસાન પહોંચ્યું હતું. આ માટે 1903માં આ મંદિરને બંધ કરવામાં આવ્યું હતું.*
 
*4. ત્યાં જનારા લોકોને ઘણીવાર આ વાતની જાણ નથી હોતી કે, મંદિરનો મુખ્ય ભાગ જગમોહન મંડપ બંધ હોય છે.*
 
5. એક અન્ય માન્યતા મુજબ ભગવાન કૃષ્ણના બાર વર્ષથી લગવાગ્રસ્ત પુત્રને સાંબને સૂર્યદેવે ઠીક કર્યો હતો. આ માટે શ્રીકૃષ્ણે સૂર્ય દેવને સમર્પિત આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું.
 
6. શાસ્ત્રોમાં જણાવ્યું છે કે, સૂર્ય દેવના રથમાં બાર જોડી પૈડા છે અને રથને ખેંચવા માટે તેમાં 7 ઘોડા જોડવામાં આવે છે. આ માન્યતાના આધારે કોણાર્કમાં પણ રથના આકારનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું, જેમાં પથ્થરના પૈડા અને ઘોડા બનાવવામાં આવ્યાં છે.
 
7. અહીંની સૂર્ય પ્રતિમા પુરીના જગન્નાથ મંદિરમાં સુરક્ષિત રાખવામાં આવી છે અને હાલ આ મંદિરમાં કોઇ દેવ મૂર્તિ નથી.
 
*8. સૂર્ય મંદિર સમયની ગતિને પણ દર્શાવે છે, જેને સૂર્ય દેવ નિયંત્રિત કરે છે.*
 
*9. પૂર્વ દિશાની તરફ જોડાયેલાં 7 ઘોડા સપ્તાહના સાત દિવસોનું પ્રતીક છે.*
 
*10. 12 જોડી પૈડા દિવસના ચોવીસ કલાક દર્શાવે છે, ત્યાં જ તેમાં રહેલાં 8 તાર દિવસના આઠ પ્રહરનું પ્રતીક છે.*
 
*11. થોડાં લોકોનું માનવું છે કે, 12 જોડી પૈડા વર્ષના બાર મહિનાને દર્શાવે છે.*
 
*12. મંદિરમાં પથ્થરો ઉપર ઘણાં વિષયો અને દ્રશ્યો પર મૂર્તિઓ બનાવવામાં આવી છે. આ મૂર્તિઓ ખૂબ જ આકર્ષક છે અને આ મંદિરની ઓળખાણ છે.*


*🌞🌝🌞કોનાર્કનું સૂર્યમંદિર☀️🌟*
*🔳🔲⚫️બ્લેક પેગોડા🔳🔲⚫️🔲*
🌞🌝☀️🌞🌝☀️🌞🌝🌞🌝☀️🌞
*✍યુવરાજસિંહ જાડેજા ગોંડલ (યુયુત્સુ) ૯૦૯૯૪૦૯૭૨૩*
*🌞કોણાર્ક શબ્દ, કોણ અને અર્ક શબ્દોના મિલનથી બન્યો છે.*
*🌞અર્કનો અર્થ થાય છે, સૂર્ય જ્યારે કોણનો અભિપ્રાય ખુણો અથવા તો કિનારા સાથે રહ્યો હશે.🌖🌕 કોણાર્કનું સૂર્ય મંદિર પુરીના ઉત્તર પૂર્વીય કિનારા પર સમુદ્ર તટ નજીક નિર્મિત છે. અનેક ઇતિહાસકારોનું માનવું છે કે, 🌞🌝કોણાર્ક મંદિરના નિર્માણકર્તા, રાજા લાંગૂલ નૃસિંહદેવના અકાળે મોતના કારણે મંદિરના નિર્માણનું કાર્ય અટકી ગયું. તેના પરિણામસ્વરૂપ અધૂરો ઢાંચો ધ્વસ્ત થઇ ગયો, 🌕પરંતુ આ મતને ઐતિહાસિક આંકડાઓનું સમર્થન મળતું નથી. પૂરીના મદલ પંજીના આંકડાઓ અનુસાર અને ૧૨૭૮  ઇ.ના તામ્રપત્રોથી જાણા મળે છે કે,🌖 રાજા લાંગૂલ નૃસિંહદેવએ ૧૨૮૨  સુધી શાસન કર્યું. અનેક ઇતિહાસકારનો મત પણ છે કે,——-કોણાર્ક મંદિરનું નિર્માણ ૧૨૫૩ થી ૧૨૬૦ની વચ્ચે થયું હતું.*
*🌟⭐️તેથી મંદિરનું અપૂર્ણ નિર્માણ અને તેનું ધ્વસ્ત થવાનું કારણ હોવાનું તર્કસંગત નથી.*

જિંદગીમાં લહાવો લેવાનો વખત બહુજ જુજ આવે છે એ કયારેક અંગત પણ હોય કે ક્યારેક કોઈ સારી જગ્યા જોવાનો હોય !!! મારી ઘણી જ તમન્ના હતી કે હું કોનાર્કનું સૂર્યમંદિર જોઉં આમેય અમે સૂર્યવંશીઓ એટલે સૂર્યની પૂજા કરતાં હોઈએ છીએ સૂર્યની પૂજા તો આદિકાળથી ચાલી જ આવી છે પણ વાત પૂજાની નહિ એમના મંદિરોની કરવાની છે.
🌞🌝🌞🌝🌞🌝🌞🌝🌞🌝🌞


પથ્થરોઆટલાં વિશાળ હશે ……..કોને ખબર?
પથ્થરો આટલું બોલકાં હશે ………કોને ખબર?
પથ્થરો આટલાં વાચાળ હશે ……..કોને ખબર?
પથ્થરો પણ કૈંક કહેતાં હશે ………કોને ખબર?
પથ્થરો કેટકેટલું લખતાં હશે ……..કોને ખબર?
પથ્થરો આટલું જીવતા હશે ……….કોને ખબર?

*👆———–જનમેજય અધ્વર્યુ*

*🌟કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનાં શબ્દો છે કોણાર્ક માટે👇*
👉” કોણાર્ક જ્યાં પથ્થરોની ભાષા મનુષ્યની ભાષા કરતાં શ્રેષ્ઠતર છે ……”

*આ વાત અક્ષરસહ સાચીજ છે એતો જયારે જાતે જોઈએ ને ત્યારે જ ખબર પડે !!!*

*કોણાર્કનું સૂર્યમંદિર ભારતના ઓરિસ્સા રાજ્યનાં પૂરી જિલ્લામાં કોણાર્કનમન એક્નાકળ કસ્બામાં સ્થિત છે. 🎪સૂર્યમંદિર પોતાના નિર્માણના ૭૫૦ વર્ષ પછી પણ પોતાની અદ્વિતીયતા, વિશાળતા અને કલાત્મક ભવ્યતાથી દરેકને નિરુત્તર કરી દે છે. વાસ્તવમાં જેને આપણે કોણાર્કના સૂર્યમંદિરનાં રૂપમાં જાણીએ છીએ -ઓળખીએ છીએ એ એની 👁‍🗨પાર્શ્વમાં બનેલો એ સૂર્યમંદિરનો જગમોહન કે મહામંડપ છે !!! જે બહુજ પહેલાથી દ્વસ્ત થઇ ચુક્યો છે !!!!🎯👉 કોણાર્કના સૂર્યમંદિરને અંગ્રેજીમાં બ્લેક પેગોડા પણ કહેવાય છે !!!!*

*🔘🔷⚪️આને 🔴લાલ બલુઆ પત્થર તથા ⚫️કાળા ગ્રેનાઇટ પત્થર થી ઈ.સ. ૧૨૩૬– ૧૨૬૪ માં ગંગ વંશના રાજા નૃસિંહદેવ દ્વારા બંધાવવામાં આવ્યું. આ મંદિર, ભારતના સૌથી પ્રસિદ્ધ સ્થળોમાં એક છે. 🔵આને યુનેસ્કો દ્વારા સન ૧૯૮૪માં વિશ્વ ધરોહર સ્થળ ઘોષિત કરાયું છે.[ 🔷કલિંગ શૈલી માં નિર્મિત] આ મંદિર સૂર્ય દેવના રથ ના રૂપ માં નિર્મિત છે. અને પત્થર પર ઉત્કૃષ્ટ નક્શી કરીને ખૂબ જ સુંદર બનાવાયા છે. 🏛સંપૂર્ણ મંદિર સ્થળને એક બાર જોડી ચક્રોવાળા, સાત ઘોડા થી ખેંચાતા સૂર્ય દેવ ના રથના રૂપમાં બનાવ્યા છે. મંદિર પોતાની કામુક મુદ્રાઓ વાળી શિલ્પાકૃતિઓ માટે પણ પ્રસિદ્ધ છે. આજે આનો ઘણો ભાગ ધ્વસ્ત થઈ ચુક્યો છે. આનું કારણ વાસ્તુ દોષ તથા મુસ્લિમ આક્રમણો કહેવાય છે. અહીં સૂર્યને બિરંચિ-નારાયણ કહેતા હતાં.*

*⛩🕋પુરાવિદ અને વાસ્તુકાર મંદિરની સંરચના , મૂર્તિશિલ્પ અને પથ્થરો પર અંકિત આક્રુતીઓને વૈજ્ઞાનિક, તકનીકી અને તાર્કિક કસોટીઓ પર કસીને તથ્યોને દુનિયાની આમે રાખે છે અને આ કામ લગાતાર ચાલુ જ છે. બહરહાલ આ મહામંડપ અથવા જગમોહનની વિરાટતા ભલે ભગ્ન થઇ ગઈ હોય પણ મુખ્ય મંદિરના ધાર પર ઉત્કીર્ણ સજ્જથી જ એને યુનેસ્કોની વિશ્વ વિરાસત સ્થળની પહેચાન મળી છે !!!!*

*🏛ભારતમાંથી જ નહિ પણ દુનિયાભરનાં લાખો લોકો આને જોવાં માટે કોણાર્ક આવે છે. કોણાર્કમાં બનેલી આ ભવ્ય કૃતિને સહજ જોઇને સમજવી કઠીન છે કે આ કેવી રીતે બની હશે!!! એને જોવાનો અન્નદ ત્યારે જ છે એનાં ઈતિહાસની પૃષ્ઠભૂમિ માં જઈને એને જોવામાં આવે !!!*

*⛩🕋🕋સ્થાપના🌠🎇*

*⛩🕋સૂર્યમંદિરને ગંગ વંશના રાજા નરસિમ્હા દેવ પ્રથમે લગભગ ઈસ્વીસન ૧૨૭૮માં બનાવ્યું હતું કહેવાય છે કે આ મંદિર પોતાની પૂર્વ નિર્ધારિત અધિકાલ્પનાનાં આધાર પર નહોતું બનાવી શકાયું. મંદિરના ભારે ગુંબજના હિસાબે એની નીચ નહોતી બની !!! અહીના સ્થાનીય લોકોના માનવા પ્રમાણે આ ગુંબજ મંદિરનો જ હિસ્સો હતો પણ એની ચુંબકીય શક્તિને કારણે એ જયારે સમુદ્રી તોફાનો અને ભરતીને કારણે દુર્ઘટનાગર્સ્ત થવા લાગ્યો. ત્યારે આ ગુંબજ ત્યાંથી હટાવી લેવાયો હતો. કદાચ આજ કારણે એને બલેક પેગોડા પણ કહેવામાં આવે છે !!!!*

*🌠🌄🌠સૂર્ય મંદિરનુ સ્થાપત્ય*

🕋આ મંદિર સૂર્ય દેવના રથના રૂપમાં નિર્મિત છે. અને પત્થર પર ઉત્કૃષ્ટ નક્શી કરીને ખૂબ જ સુંદર બનાવાયું છે. સંપૂર્ણ મંદિર સ્થળને એક બાર જોડી ચક્રોવાળા, સાત ઘોડાથી ખેંચાતા સૂર્ય દેવના રથના રૂપમાં બનાવાયું છે. મંદિરની સંરચના, જે સૂર્યના સાત ઘોડા દ્વારા દિવ્ય રથને ખેંચવા પર આધારિત છે, પરિલક્ષિત હોય છે. હવે આમાંથી એક જ ઘોડો બચ્યો છે. આ રથના પૈડાં, જે કોણાર્કની ઓળખ બની ગયા છે,🌄🌠ઘણાં ચિત્રોમાં દેખાય છે. મંદિરના આધાર ને સુંદરતા પ્રદાન કરતા આ બાર ચક્ર વર્ષના બાર મહિના ને પ્રતિબિંબિત કરે છે. જ્યારે પ્રત્યેક ચક્ર આઠ આરાથી મળી ને બન્યો છે જે દિવસના આઠ પહોરને દર્શાવે છે.

⛩🌠🛤મુખ્ય મંદિર ત્રણ મંડપોમાં બનેલ છે.
આમાંથી બે મંડપ પડી ગયા છે.
ત્રીજા મંડપમાં જ્યાં મૂર્તિ હતી ત્યાં અંગ્રેજોએ ભારતીય સ્વતંત્રતા પૂર્વ જ રેતી અને પત્થર ભરાવી બધાં દ્વારોને સ્થાયી રૂપે બંધ કરાવી દીધા હતાં, જેથી તે મંદિર વધુ ક્ષતિગ્રસ્ત ના થઈ શકે. આ મંદિરમાં સૂર્ય ભગવાનની ત્રણ પ્રતિમાઓ છે:

*[૧] બાલ્યાવસ્થા-ઉદિત સૂર્ય- ૮ ફીટ*
*[૨] યુવાવસ્થા-મધ્યાહ્ન સૂર્ય- ૯.૫ ફીટ*
*[૩] પ્રૌઢાવસ્થા-અસ્ત સૂર્ય-૩.૫ ફીટ*

🏛આના પ્રવેશ પર બે સિંહ હાથીઓ પર આક્રમક થતા રક્ષામાં તત્પર દેખાડ્યાં છે. આ સંભવતઃ તત્કાલીન બ્રાહ્મણ રૂપી સિંહોંનું બૌદ્ધ રૂપી હાથીઓ પર વર્ચસ્વનું પ્રતીક છે. બનેં હાથી, એક-એક માનવ ઊપર સ્થાપિત છે. આ પ્રતિમાઓ એક જ પત્થરની બનેલી છે. 🕋⛩આ ૨૮ ટનની ૮.૪ ફીટ લાંબી ૪.૯ ફીટ પહોળી તથા ૯.૨ ફીટ ઊંચી છે. મંદિરના દક્ષિણી ભાગમાં બે સુસજ્જિત ઘોડા બનેલા છે, જેમને ઑડિશા સરકારે પોતાના રાજચિહ્નના રૂપમાં અંગીકાર કરી લીધા છે. ૧૦ ફીટ લાંબા અને ૭ ફીટ પહોળા છે. મંદિર સૂર્ય દેવની ભવ્ય યાત્રાને બતાવે છે. આના પ્રવેશ દ્વાર પર જ નટ મંદિર છે. આ તે સ્થાન છે, જ્યાં મંદિરની નર્તકિઓ, સૂર્યદેવ ને અર્પણ કરવા માટે નૃત્ય કરતી હતી. પૂરા  મંદિરમાં જ્યાં ત્યાં ફૂલ-બેલ અને ભૌમિતીક નમૂનાની નક્શીની ગકરાઈ છે. આ સાથે જ માનવ, દેવ, ગંધર્વ, કિન્નર આદિની આકૃતિઓ પણ એન્દ્રિક મુદ્રાઓમાં દર્શિત છે. આમની મુદ્રાઓ કામુક છે, અને કામસૂત્રથી લેવાઈ છે. મંદિર હવે અંશિક રૂપે ખંડેરમાં પરિવર્તિત થઈ ચુક્યો છે. અહીંની શિલ્પ કળાકૃતિઓ નો એક સંગ્રહ, ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ વિભાગ ના સૂર્ય મંદિર સંગ્રહાલય માં સુરક્ષિત છે.
 
*🎇⛩🕋તેરમી સદીનું મુખ્ય સૂર્ય મંદિર, એક મહાન રથ રૂપ માં બનેલ છે, જેના બાર જોડ઼ી સુસજ્જિત પૈડાં છે,હતથા સાત ઘોડાં દ્વારા ખેંચાય છે. આ મંદિર ભારતના ઉત્કૃષ્ટ સ્મારક સ્થળોમાં એક છે. અહીંના સ્થાપત્ય અનુપાત દોષો રહિત તથા ગુણોત્તર આશ્ચર્યચકિત કરવાવાળા છે. અહીંની સ્થાપત્યકળા વૈભવ તથા માનવીય નિષ્ઠાના સૌહાર્દપૂર્ણ સંગમ છે. મંદિરની પ્રત્યેક ઇંચ, અદ્વિતીય સુંદરતા અને શોભાની શિલ્પાકૃતિઓથી પરિપૂર્ણ છે. આના વિષય પણ મોહક છે, જે સહસ્ર શિલ્પ આકૃતિઓ ભગવાનોં, દેવતાઓ, ગંધર્વોં, માનવો, વાદ્યકો, પ્રેમી યુગલો, દરબારની છબીઓ, શિકાર તથા યુદ્ધના ચિત્રો થી ભરેલ છે. આની વચ્ચે વચ્ચે પશુ-પક્ષીઓ (લગભગ બે હજાર હાથી, કેવળ મુખ્ય મંદિરના આધારની પટ્ટી પર ભ્રમણ કરતા) અને પૌરાણિક જીવો, સિવાય મહીન અને પેચીદા વેલ બૂટા તથા ભૌમિતીક નમૂના અલંકૃત છે.હઑડિયા શિલ્પકળાની હીરા જેવી ઉત્કૃષ્ત ગુણવત્તા પૂરા પરિસરમાં અલગ દેખાય છે.*

*🌌🌅🌠વાસ્તુ રચના*

⛩સ્થાન ચયનથી માંડીને મંદિર નિર્માણની સામગ્રીની વ્યવસ્થા અને મૂર્તિઓના નિર્માણ માટે મોટી યોજનાને રૂપ આપવમાં આવ્યું કેમકે એ કાળમાં નિર્માણ વાસ્તુશાસ્ત્રનાં આધાર પર જ થતો હતો. એટલાં માટે મંદિર નિર્માણમાં ભૂમિથી લઈને સ્તઃન તથા દિન ચયનમાં નીરધારિત નિયમોનું પાલન કરવામાં આવતું હતું. આનાં નિર્માણમાં ૧૨૦૦ કુશળ શિલ્પીઓએ ૧૨ વર્ષ સુધી લગાતાર કામ કર્યું હતું. શિલ્પીઓને એ નિર્દેશ હતો કે એક વાર નિર્માણ આરંભ થઈ જાય પછી એ બીજે કશે જઇ શકશે નહીં !!!! નિર્માણ સ્થળમાં નિર્માણ યોગ્ય પથ્થરોનો અભાવ હતો. એટલાં માટે સંભવત યા નિર્માણ સામગી નદીમાર્ગે અહીંયા લાવવામાં આવી હતી એને મંદિરની નજીક ઉતારવામાં આવ્યાં !!!!

🕋⛩પથ્થરોને સ્થિરતા પ્રદાન કરવાં માટે જંગરહિત લોખંડના સળિયાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. એમાં પથ્થરોને એવી રીતે કંડારવામાં આવ્યાં કે ક્યા જોડ-સાંધો છે એની ખબર જ  ના પડે !!!
 
*🎯આ સૂર્યમંદિર ભારતનું એકમાત્ર સૂર્ય મંદિર એવું છે કે જે આખી દુનિયામાં પોતાની ભવ્યતા અને બનાવટ માટે જાણીતું છે. સૂર્યમંદિર ઓરિસ્સાની રાજધાની ભુવનેશ્વરથી ૬૫ કિલોમીટર દૂર કોણાર્કમાં પોતાનાં સમયની ઉત્કૃષ્ટ વાસ્તુ રચના છે. પૂર્વી ગંગ વંશના રાજા નરસિમ્હા દેવ પ્રથમે સૂર્યદેવ પ્રથમે તેરમી શતાબ્દીમાં બનાવડાવ્યું હતું. પ્રાચીન ઓરિયા સ્થાપત્ય કલાનો આ મંદિર ઉત્તમ નમુનો છે !!! સૂર્યમંદિરની રચના એવી રીતે કરવામાં આવી છે કે એ  બધાંનેજ આકર્ષિત કરે છે. સૂર્યને ઉર્જા, જીવન અને જ્ઞાનનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે !!!!*
🌟⭐️🌟⭐️સૂર્ય દેવતાની બધીજ સંસ્કૃતિઓમાં પૂજા કરાય છે. સૂર્યની આ મંદિરમાં માનવીય આકારમાં મૂર્તિ છે જે અન્યત્ર ક્યાંય નથી !!!!

*🌕🌕🌕આ મંદિરને જોઈને એવું પ્રતીત થાય છે કે એ પોતાનાં સાત ઘોડા વાળા રથ પર બિરાજમાન સૂર્યદેવ જાણે હમણાં હમણાં જ પ્રસ્થાન કરવાના ના હોય. આ મૂર્તિ સૂર્યમંદિરની સૌથી ભવ્ય મૂર્તિઓમાની એક છે*

*સૂર્યની ચાર પત્નીઓ*
*[૧] રજની*
*[૨] નિક્ષુભા*
*[૩] છાયા*
*[૪] સુવાર્ચસા*
આમની મૂર્તિઓ બંને તરફ છે
સૂર્યની મૂર્તિનાં ચરણોની પાસેજ રથનો સારથી અરુણ પણ ઉપસ્થિત છે !!!

*કોણાર્ક નો અર્થ*  

*🌞કોણાર્ક શબ્દ, કોણ અને અર્ક શબ્દોના મિલનથી બન્યો છે.*
*🌞અર્કનો અર્થ થાય છે, સૂર્ય જ્યારે કોણનો અભિપ્રાય ખુણો અથવા તો કિનારા સાથે રહ્યો હશે.🌖🌕 કોણાર્કનું સૂર્ય મંદિર પુરીના ઉત્તર પૂર્વીય કિનારા પર સમુદ્ર તટ નજીક નિર્મિત છે. અનેક ઇતિહાસકારોનું માનવું છે કે, 🌞🌝કોણાર્ક મંદિરના નિર્માણકર્તા, રાજા લાંગૂલ નૃસિંહદેવના અકાળે મોતના કારણે મંદિરના નિર્માણનું કાર્ય અટકી ગયું. તેના પરિણામસ્વરૂપ અધૂરો ઢાંચો ધ્વસ્ત થઇ ગયો, 🌕પરંતુ આ મતને ઐતિહાસિક આંકડાઓનું સમર્થન મળતું નથી. પૂરીના મદલ પંજીના આંકડાઓ અનુસાર અને ૧૨૭૮  ઇ.ના તામ્રપત્રોથી જાણા મળે છે કે,🌖 રાજા લાંગૂલ નૃસિંહદેવએ ૧૨૮૨  સુધી શાસન કર્યું. અનેક ઇતિહાસકારનો મત પણ છે કે,——-કોણાર્ક મંદિરનું નિર્માણ ૧૨૫૩ થી ૧૨૬૦ની વચ્ચે થયું હતું.*
*🌟⭐️તેથી મંદિરનું અપૂર્ણ નિર્માણ અને તેનું ધ્વસ્ત થવાનું કારણ હોવાનું તર્કસંગત નથી.*

*🌸લવ મેકિંગની શિક્ષા આપતી મૂર્તિઓ*

કોણાર્કનું સૂર્ય મંદિર કામુકતાની એક નવી પરિભાષા આપે છે.
અહીં બનેલી મૂર્તિઓમાં ખૂબ જ સુંદરતા સાથે કામ અને સેક્સને દર્શાવવામાં આવ્યું છે. અહીં બનેલી મૂર્તિઓ પૂર્ણ રીતે યૌન સુખનો આનંદ લેતી દર્શાવવામાં આવી છે. મજાની વાત એ છે કે, આ મૂર્તિઓને બહાર સુધી જ સીમિત કરવામાં આવી છે, આમ કરવા પાછળનું કારણ એવું દર્શાવવામાં આવે છે કે, જ્યારે પણ કોઇ મંદિરના ગર્ભ ગૃહમાં જાય તો તે તમામ પ્રકારના સાંસારિક સુખો અને મોહ માયાને મંદિરની બહાર છોડીને આવે.

આ મંદિર પોતાની કામુક મુદ્રાઓ વાળી શિલ્પાકૃતિઓ ના માટે પણ પ્રસિદ્ધ છે. આ પ્રકારની આકૃતિઓ મુખ્યતઃ દ્વારમંડપના દ્વિતીય સ્તર પર મળે છે. હજારો માનવ, પશુ તથા દિવ્ય લોકો આ જીવન રૂપી મેળામાં કાર્યરત દેખાય છે, જેમાં આકર્ષક રૂપે એક યથાર્થવાદનો સંગમ કરેલો છે. આ ઑડિશાની સર્વોત્તમ કૃતિ છે. આની ઉત્કૃષ્ટ શિલ્પ-કળા, નક્શ, તથા પશુઓ તથા માનવ આકૃતિઓનું સટીક પ્રદર્શન, આને અન્ય મંદિરોથી ઘણું બેહતર સિદ્ધ કરે છે.


 
🌼🌻🌻સૂર્ય મંદિર ભારતીય મંદિરોની કલિંગ શૈલીનું છે, જેમાં કોણીય અટ્ટાલિકા (મીનાર રૂપી) ની ઉપર મંડપની જેમ છત્રી ઢંકાયેલી હોય છે. આકૃતિમાં, આ મંદિર ઑડિશાના અન્ય શિખર મંદિરોથી ખાસ ભિન્ન નથી લાગતું. ૨૨૯ ફીટ ઊંચા મુખ્ય ગર્ભગૃહ ૧૨૮ ફીટ ઊંચી નાટ્યશાલા સાથે જ બનેલ છે. આમાં બાહર નિકળેલી અનેક આકૃતિઓ છે. મુખ્ય ગર્ભમાં પ્રધાન દેવતાનો વાસ હતો,હકિંતુ તે હવે ધ્વસ્ત થઈ ચુક્યો છે.
નાટ્યશાલા હજી પૂરી બચી છે. નટ મંદિર તથા ભોગ મંડપ ના અમુક જ ભાગ ધ્વસ્ત થયાં છે. મંદિર નું મુખ્ય પ્રાંગણ ૮૫૭ ફીટ X ૫૪૦ ફીટ નું છે. આ મંદિર પૂર્વ –પશ્ચિમ દિશા માં બનેલ છે. મંદિર પ્રાકૃતિક હરિયાળી થી ઘેરાયેલ છે. આમાં કૈજ઼ુએરિના તથા અન્ય વૃક્ષ રોપેલ છે, જે રેતીલી ભૂમિ પર ઉગે છે. અહીં ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ વિભાગ દ્વારા બનાવેલ ઉદ્યાન છે.

*⭐️🌟🌟⭐️કલાનું અદ્ભુત સૌંદર્ય*

કોણાર્ક ઓરિસ્સાની પ્રાચીન વાસ્તુશૈલીનું વિશિષ્ટ મંદિર છે. જેમાં મંદિરમાં મુખ્ય મંદિર, મહામંડપ, રંગશાળા તથા સંટા ભોગ્ મંડપ હોતા હતાં. એમાં ખુબસુરતીથી જગમોહન અને મુખ્ય મંદિર એક સાથે જોડાયેલાં હતાં. કોણાર્ક મંદિરમાં થોડીક ભિન્નતા છે. અહીંયા જગમોહન અને મુખ્ય મંદિર સાથસાથે એકબીજા સાથે સંલગ્ન હતાં. પૂર્વમાં સ્થિત પ્રવેશદ્વારા પછી નટમંડપ છે. દ્વાર પર બંનેબાજુ બે વિશાળકાય સિંહ એક હાથીને દબોચેલા છે !!! નાટ્યમંડપ પર સ્તંભોને તરાશીને વિભિન્ન આક્રુતીઓથી સજ્જિત કરવામાં આવેલાં છે. મંદિર નો ભોગોમંડપ મંદિરની પુથ્ક નિર્મિત છે !!!

*કામુક મુદ્રાઓની શિલ્પ આકૃતિ મંદિરની વિશેષતા*

મંદિરને રથનું સ્વરૂપ આપવાં માટે મંદિરના આધાર પર બંને બાજુ અને એક જ જેવાં પથ્થરનાં ૨૪ પૈડા બનવવામાં આવ્યાં. પૈડાંઓને ખેંચવા માટે ૭ ઘોડાઓ બનાવવામાં આવ્યાં
આ પૈડાંઓનો વ્યાસ ૩ મીટર છે !!! મંદિરની ડીઝાઈન અને અંકરણમાં એ સમયનાં સામાજિક અને સંસ્કૃતિક પરિવેશને ધ્યાનમાં રખાયો હતો. આધારની બહારની દીવાલ પર લાગેલાં પથ્થરો પર વિભિન્ન આકૃતિઓ એ પ્રકારે કંડારવામાં આવી છે કે જીવંત લાગે !!! એમાં કેટલાક સ્થાનો પર ખજુરાહોની જેમ કામાતુર આકૃતિઓ તો ક્યાંક ક્યાંક નારી સૌંદર્ય , મહિલા અને પુરુષ વાડકો અને નર્તકીઓના વિભિન્ન ભાવ -ભંગીમાઓને આકારવામાં આવ્યાં છે !!!


*⭐️🌟કોણાર્કમાં પાષાણ કળા*

આનાં સિવાય મંદિરમાં માનવ, ઝાડ-પાન ,જીવ-જંતુઓ ની સાથે પુશ્પીય્ત્વ જયોતિર્મય અંકરણ છે. મંદિરનો મહામંડપ ચુબુત્ર સહીત કુલ ૩૯ મીટર છે. આની વિશાળતાથી મુખ્ય મંદિરની ઉંચાઈનું અનુમાન લગાવી શકાય છે. જે સંભવત:  લિંગરાજ અને જગન્નાથ પૂરીથી પણ ભવ્ય રહ્યું હશે !!!

🌖🌗પુરાતત્વ વેત્તા મહામંડપની પાછળ આ રેખા મંદિર કે ઉર્ધ્વ મંદિરની ઊંચાઈ ૬૫ મીટર સુધી માને છે. આ મંદિરની એક તરફ સદા ત્રણ મીટર સૂર્યદેવની મૂર્તિ બેહદ આકર્ષક છે. આ મંદિરની મૂર્તિઓ લેહરાઈટ -કલોરાઈટ અને ખોન્ડોલાઈટ નામનાં પથ્થરોથી બનાવેલી છે. કોનાર્કમાં તો પથ્થરો મળતાં જ નથી એટલાં માટે એવું અનુમાન લગાવી શકાય કે નરસિમ્હા દેવે એને બહારથી મંગાવ્યા હોય !!!

*🔰🔰આ મંદિરના ત્રણ હિસ્સા છે*

[૧] નૃત્યમંદિર
[૨] જગમોહન
[૩] ગર્ભગૃહ

મંદિરનો મહામંડપ બેહદ આકાર્ક છે. જેનું શીર્ષ પિરામિડ આકારનું છે. આમાં બીભિન્ન સ્તરો પર સૂર્ય, ચંદ્ર, મંગળ,બુધ, શનિ આદિ નક્ષત્રો ની પ્રતિમાઓ છે. એનાં ઉપર વિશાલ આમલક છે. સમીપમાં જ સૂર્યની પત્ની માયાદેવી અને વૈષ્ણવ મંદિર ખંડિત અવસ્થામાં છે. એની સમીપમાં જ ભોગમંડપ હતો …… એક નવગ્રહ મંદિર પણ અહીંયા છે !!!

*🔰🔰નાટ્યશાળા* 

જેવું કોઈપણ આ મંદિરનાં પૂર્વીય પ્રવેશદ્વારથી અંદર દાખલ થાય તો સામે એક નાટયશાળા નજરે પડે છે એની છત હવે નથી રહી. કોણાર્ક નૃત્યોત્સવ સમયે દર વર્ષે અહીંયા દેશના વિખ્યાત નામી કલાકારો પોતાની આગવી પ્રર્તીભાનું પ્રદર્શન કરે છે !!!!

👉કોનાર્કનું ઐતીહાસિક મહત્વ, વર્તમાન મંદિરની સ્થાપના,એના પરિત્યાગ કરવાથી લઈને મુખ્ય મંદિર ધ્વસ્ત થવાં વિષે અનેકાનેક માન્યતાઓ અને અનુશ્રુતીઓ છે. મંદિરના સંબંધમાં ઘણી વાતો આજે પણ ઇતિહાસના ગર્ભમાં છુપાઈ ગયેલી છે !!! એટલાં માટે ઘણી બાબતો અને વાતોથી વિદ્વદજન એકમત નથી !!! સ્કંદપુરાણમાં કોણાર્કની ઓળખમાં સૂર્યક્ષેત્ર, બ્રહ્મપુરાણમાં કોણાદિત્ય, કપિ સંહિતામાં રવિ ક્ષેત્ર, ભામ્ભપુરાણ માં મીત્રવન અને પ્રાચીન મહાત્મ્યમાં ચક્રતીર્થ આદિ નામોથી કરવામાં આવી છે.

*અહીં નિકટમાં જ એક સૂર્ય મંદિર હતું*

પુરાણોમાં વર્ણિત મિત્રવન અને ચંદ્રભાગાની ઓળખાણ માટે અનેક જુદાંજુદાં તર્ક-વિતર્ક છે. કેટલાક લોકો એને પાકિસ્તાનના મુલ્તાનમાં બતાવે છે. જેનું પ્રાચીન નામ ભામ્બાપુરા હતું અને અહીંથી જ ચિનાબ અને ચંદ્રભાગા પસાર થાય છે. અહીં કોણાર્કમાં ભામ્બાપુરા તો નથી જ પણ મંદિરથી ૨ કિલોમીટર દૂર ચન્દ્રભાગનો તટ છે. જ્યાં માઘ મહિનાની સપ્તમીએ વિશાલ મેલો ભરાય છે. ગંગ નરેશ નરસિમ્હાદેવે મંદિરનું નિર્માણ કેમ કરાવ્યું એને લઈને અનેક માન્યતાઓ છે !!!!

*🔘🔰🔘બાર મહિનાનું પ્રતિક ચક્ર*

દીવાલ પર મંદિરની બહાર બનેલુ વિશાળકાય ચક્ર પર્યટકોનું ધ્યાન અવશ્ય ખેંચે છે. દરેક ચક્રનો વ્યાસ ૩ મીટર કરતાં વધારે છે. ચક્રોની નીચે હાથીઓના સમૂહને બેહદ બારીકાઈથી અંકિત કરાયેલો છે. સૂર્યદેવતાનાં રથનાં ચબુતરા પર બાર જોડી ચક્ર છે. જે વર્ષના બાર મહિનાના પ્રતિક છે.

*નૃત્ય કરતી સુંદરીઓની આત્માઓ* ———

કોણાર્ક અંગે એક મિથક એ પણ છે કે અહીં આજે પણ નર્તકીઓની આત્માઓ આવે છે. જો કોણાર્કના જૂના લોકોની વાત માનીએ તો અહીં તમને સાંજે એ નર્તકીઓના પાયલની ઝણકાર સાંભળવા મળશે. જે ક્યારેક અહીંના રાજાના દરબારમાં નૃત્ય કરતી હતી.

*મંદિરનું રહસ્યમય ચુંબક* 

આ મંદિરનું એક પ્રમુખ આકર્ષણ અહીં મોજૂદ ચુંબક છે. આ ચૂંબક પર પણ અનેક રહસ્ય અને કથાઓ છે. અનેક કથાઓ અનુસાર, સૂર્ય મંદિરના શિખર પર એક ચુંબક પથ્થર લાગેલો છે, જેના પ્રભાવથી, કોણાર્કના સમુદ્રમાંથી પસાર થતા, સાગરપોત, તેની તરફ ખેંચાઇ આવે છે, જેનાથી ભારે નુક્સાન થાય છે. અન્ય કથા અનુસાર આ પથ્થરના કારણે પોતોંને ચુંબકિય દિશા નિરુપણ યંત્ર સાચી દિશા નથી દર્શાવતા,
👉જેના કારણે પોતાના પોતોંને બચાવવાના હેતુસર મુસ્લિમ નાવિક આ પથ્થરને કાઢીને લઇ ગયા હતા. આ પથ્થર એક કેન્દ્રીય શિલાનું કાર્ય કરતો હતો, જેનાથી મંદિરની દિવાલોના બધા જ પથ્થરો સંતુલનમાં રહેતા હતા. તેને હટાવી નાખવાના કારણે, મંદિરોની દિવાલોનું સંતુલન ખોવાઇ ગયુ અને પરિણામતઃ તે પડી ગઇ. પરંતુ આ ઘટનાનું કોઇ ઐતિહાસિક વિવરણ નથી મળતુ, ના તો એવા કોઇ ચુંબકિય કેન્દ્રીય પથ્થરના અસ્તિત્વની કોઇ માહિતી ઉપલબ્ધ છે.

*👁‍🗨👁‍🗨👁‍🗨કાલાપહાડ*

કાણાર્ક મંદિર ધ્વસ્ત સંબંદિત એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધાંત, કાલાપહાડ સાથે જોડાયેલો છે. ઓરિસ્સાના ઇતિહાસ અનુસાર કાલાપહાડે વર્ષ ૧૫૦૮માં માં અહીં આક્રમણ કર્યું
અને કોણાર્ક મંદિર સહિત ઓરિસ્સાના અનેક હિન્દુ મંદિર ધ્વસ્ત કર્યા. પૂરીના જગન્નાથ મંદિરના મદન પંજી જણાવે છે કે
કેવી રીતે કાલાપહાડે ઓરિસ્સા પર હુમલો કર્યો. કોણાર્ક મંદિર સહિત તેમણે અધિકાંશ હિન્દુ મંદિરોની પ્રતિમાઓને પણ ધ્વસ્ત કરી. જો કે, કોણાર્ક મંદિરની ૨૦-૨૫ ફૂટ મોટી દિવાલોને તોડવી અસંભવ હતી, તેણે કોઇપણ પ્રકારે દધિનૈતિના હલાવવાની વ્યવસ્થા કરી લીધી, જે આ મંદિર પડવાનું કારણ બન્યુ. દધિનૈતિને હટાવવાના કારણે જ મંદિર ધીરે-ધીરે પડવા લાગ્યુ અને મંદિરની છતના મોટા પથ્થરો પડવાથી મૂકશાળાની છત પણ ધ્વસ્થ થઇ ગઇ. તેણે અહીંની મોટાભાગી મૂર્તિઓ અને કોણાર્કના અન્ય અનેક મંદિરોને પણ ધ્વસ્ત કરી દીધા.

*મંદિર જેમાં પૂજા કરવામાં નથી આવી*

💠👁‍🗨આશ્ચર્યની વાત એ છે કે ——
એક તરફ જેને મંદિર કહેવામાં આવે છે, ત્યાં પૂજા ના થતી હોય તો તે પણ એક આશ્ચર્યની વાત છે. અહીંના સ્થાનિક લોકોની વાત માનીએ તો આજ સુધી મંદિરમાં ક્યારેય પણ પૂજા કરવામાં આવી નથી. હજુ સુધી આ મંદિર એક વર્જિન મંદિર છે. કહેવામાં આવે છે કે મંદિરના પ્રમુખ વાસ્તુકારના પુત્રએ રાજા દ્વારા પોતાના પિતા બાદ આ નિર્માણાધિન મંદિરની અંદર આત્મહત્યા કરી લીધી હતી,હબાદથી આ મંદિરમાં પૂજા અથવા તો કોઇ પણ ધાર્મિક અનુષ્ઠાન પર પૂર્ણતઃ પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવ્યું.

*🔘🔰અર્ચના બંધ થવી*

આ બાદ ૧૫૬૮ માં ઓરિસ્સા મુસ્લિમ નિયંત્રણમાં આવી ગયું. ત્યારે પણ હિંદુ મંદિરોને તોડવાના નિરંતર પ્રયાસ થતાં રહ્યાં. આ સમયે પુરી ના જગન્નાથ મંદિર ના પંડોં એ ભગવાન જગન્નાથજીની મૂર્તિને શ્રીમંદિરથી હટાવી કોઈ ગુપ્ત સ્થાન પર છુપાવી દીધા. આ પ્રકારે, કોણાર્કના સૂર્ય મંદિર ના પંડોં એ પ્રધાન દેવતાની મૂર્તિ ને હટાવી, વર્ષોં સુધી રેતીમાં દબાવી છુપાવી રાખી. પાછળથી, આ મૂર્તિ પુરી મોકલાવી દેવાઈ,
અને ત્યાં જગન્નાથ મંદિરના પ્રાંગણમાં સ્થિત, ઇંદ્ર ના મંદિરમાં રખાવી દેવાઈ. અન્ય લોકો અનુસાર, અહીંની પૂજા મૂર્તિઓ હજી પણ શોધવાની બાકી છે. પણ ઘણાં લોકોનું કહેવું છે,કે
સૂર્ય દેવની મૂર્તિ, જે નવી દિલ્હીના રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય માં રાખી છે, તે જ કોણાર્કની પ્રધાન પૂજ્ય મૂર્તિ છે.

તો પણ કોણાર્કમાં, સૂર્ય વંદના મંદિરથી મૂર્તિના હટવા બાદ બંધ થઈ ગઈ. આ કારણે કોણાર્કમાં તીર્થયાત્રિઓની આવન જાવન બંધ થઈ ગઈ. કોણાર્ક બંદર પણ ડાકુઓ ના હુમલા ને કારણે, બંદ થઈ ગયું. કોણાર્ક સૂર્ય વંદના ની સમાન જ વાણિજ્યિક ગતિવિધિઓ હેતુ પણ એક કીર્તિવાન નગર હતું,
પરંતુ આ ગતિવિધિઓ નું બંધ થઈ જવાને ના કારણે, આ એકદમ નિર્વાસિત થઈ ગયું, અને વર્ષોં સુધી એક ગહન જંગલથી ઢંકાઈ ગયું.

*🔰🔘સન ૧૬૨૬ માં, ખુર્દા ના રાજા, નૃસિંહ દેવ, સુપુત્ર શ્રી પુરુષોત્તમ દેવ, સૂર્યદેવની મૂર્તિને બે અન્ય સૂર્ય અને ચન્દ્રની મૂર્તિઓ સહિત પુરી લઈ ગયાં. હવે તે પુરીના મંદિરના પ્રાંગણમાં છે. પુરીના મદલ પંજીના ઇતિહાસથી જ્ઞાત થાય છે,કે સન ૧૦૨૮ માં, રાજા નૄસિંહદેવ એ કોણાર્કના બધાં મંદિરોના માપ-જોખ નો આદેશ આપ્યો હતો. માપન ના સમય સુધી, સૂર્ય મંદિર પોતાની અમલક શિલા સુધી અસ્તિત્વ માં હતું, એટલેકે લગભગ ૨૦૦ ફીટ ઊંચા. કાલાપહાડે કેવળ તેનો કલશ, પણ પદ્મ-ધ્વજા, કમલ-કિરીટ અને ઊપરી ભાગ પણ ધ્વંસ કર્યાં હતાં. પહેલાં બતાવ્યા અનુસાર, મુખશાળા સામે, એક મોટો પ્રસ્તર ખંડ – નવગ્રહ પાટ, હોતી હતી. ખુર્દાના તત્કાલીન રાજા એ તે ખંડ હટાવી દીધો, સાથે જ કોણાર્કથી ઘણાં શિલ્પ કૃત પાષાણ પણ લઈ ગયા. અને પુરીના મંદિરના નિર્માણમાં તેમનો પ્રયોગ કર્યો હતો.*

🎯મરાઠા કાળમાં, પુરીના મંદિરની ચહારદીવારીના નિર્માણમાં કોણાર્કના પત્થરનો પ્રયોગ કર્યો હતો. એમ પણ બતાવાય છે, કે નટ મંદિરના બધાં ભાગ, સૌથી લાંબા કાળ સુધી, પોતાની મૂળ અવસ્થામાં રહે છે. અને આને મરાઠા કાળ માં જાણે કરી અનુપયોગી ભાગ સમજી તોડી ગયા. સન ૧૭૭૯માં એક મરાઠા સાધુ એ કોણાર્કના અરુણ સ્તંભ ને હટાવી પુરી ના સિંહદ્વાર સામે સ્થાપિત કરાવી દીધો. અઢારમી શતાબ્દી ના અન્ત સુધી, કોણાર્ક એ પોતાનો, બધો વૈભવ ખોઈ દીધો, અને એક જંગલમાં ફેરવાઈ ગયો. આ સાથે જ મંદિરનું ક્ષેત્ર પણ જંગલ બની ગયું, જ્યાં જંગલી જાનવર અને ડાકુઓના અડ્ડા હતાં. અહીં સ્થાનીય લોકો પણ દિવસના પ્રકાશમાં જવાથી પણ ડરતાં હતાં.

*ખોજ અને સંરક્ષણ*

ઇસવીસન ૧૮૦૬માં જયારે ખબર પડી તો એ સમયે આ સ્થાન ચારેબાજુએથી પહાડીઓથી ઘેરાયેલું હતું અને રેતીથી ઢંકાયેલું હતું. ૧૮૩૩ માં એશિયાટિક સોસાયટીએ પહેલી વખત એનાં સંરક્ષણની વાત ઉઠાવી. અહીંયા થી જંગલ, ઝાડીઓ અને રેતને હટાવી લેવામાં આવ્યાં. એક વાત સારી રહી કે દબાયેલા અને ઢંકાયેલા રહેવાનાં કારણે આ મંદિર લુંટારાઓ અને તોડફોડીયાઓ થી સુરક્ષિત રહ્યું. એ સમયે મંદિરનું જગમોહન સુરક્ષિત હતું. જયારે મુખ્ય મંદિરનો પાછળનો હિસ્સો ધ્વસ્ત અવસ્થામાં હતો અને ચારે બાજુએથી ખંડિત મંદિરના પથ્થરોની બહુલતા હતી. ૧૯૦૦માં અહીંયા વાસ્તવિક સંરક્ષણ કરવાનો પ્રયાસ થયો !!! ખંડિત હિસ્સામાં પુરાની સંરચના અનુસાર સંરક્ષિત કરવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો. મહામંડપ જે પડવાની તીયારીમાં જ હતો એને બચાવવામા તેની તિરાડોને પૂરવામાં આવી આને માટે મહામંડપના આંતરિક ભાગને પથ્થરોથી ભરી દેવામાં આવ્યાં
શેષ બંને બાજુનાં દરવાજાઓને ચિનાઈ કરીને બંદ કરી દેવામાં આવ્યાં. આનાં પર લાગેલાં પથ્થરોનો રસાયણિક ઉપચાર કરીને મંદિરનાં સ્વરૂપે નિખારવામાં આવ્યો. સંરક્ષણનું કામ ઘણાં વર્ષો સુધી ચાલ્યું !!! ૨૦મી સદીની મધ્યમાં એને ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણની આધીન કરી દીધું. અન્ય સામગ્રીઓને લઈને એની બાજુમાં એક સંગ્રહાલય બનવવામાં આવ્યું. ૧૯૮૪માં ત્યાર પછી એને વિશ્વ વિરાસત સ્થળ ઘોષિત કરવામાં આવ્યું.

🎯💠પૌરાણિક ભારતમાં અલગ -અલગ પ્રાંતોમાં ધાર્મિક ઉત્સવો દરમિયાન શોભાયાત્રામાં દેવ મૂર્તિઓ ને લાકડીઓ ના બનેલાં રથ પર સજાવીને શ્રદ્ધાળુઓની વચ્ચે લઇ જવાતાં હતાં. એટલાં માટે એ માનવામાં આવે છે કે સૂર્યનાં આ મંદિરને રથનું સ્વરૂપ આપવામાં  આવ્યું હોય !!!

*🔰નિર્માણ સંબંધી અનુશ્રુતિઓ* 

જે રેતાળ ભૂમિમાં બનવાનાં કારણે ધસવા લાગ્યું હતું ,પણ આબાબતમાં કોઈની પણ એક રાય નથી. કેટલાંકનું એવું માનવું છેકે આ મંદિર ક્યારેય પૂર્ણ થયું જ નહોતું. જયારે આઈને અકબરી માં અબુલ્ફઝલે આ મંદિરનું ભ્રમણ કરીને એની કીર્તિનું વર્ણન કર્યું છે. કેટલાક વિદ્વાનો નો મત એવો છે કે ઘણાં સમય સુધી આ મંદિર એનાં મૂળ સ્વરૂપે જ હતું !!!
👉બ્રીટીશ પુરાતત્વવિદ ફર્ગ્યુસને જયારે ૧૮૩૭માં આનું ભ્રમણ કર્યું હતું. ત્યારે મુખ્ય મંદિરનો એક જ ખૂણો બચ્યો હતો
જેની ઉંચાઈ એ સમયે ૪૫ મિટર બતાવવામાં આવી હતી. કેટલાંક વિદ્વાન મુખ્ય મંદિરનાં ખંડિત હોવાનાં કારને પ્રકૃતિની મારથી કે કદાચ ભૂકંપ અથવા સમુદ્રી તુફાનને કારણ માને છે. પરંતુ આ ક્ષેત્રમાં ભૂકંપ પછી પણ નિકટ વર્તી મંદિર કેવી રીતે બચી શકયાંએ વિચારણીય બાબત છે. પડવાનું અન્ય કારણ એમાં ઓછી ગુણવત્તાવાળાં પથ્થરો વપરાયા હોય એવું પણ બની શકે છે !!! જે કાળની થપાટોથી ના બચી શક્યાં હોય, પરંતુ એક સર્વસ્વીકાર્ય તથ્ય અનુસાર સમુદ્રનાં ખારા પાણીની બાષ્પ યુક્ત હવાની જોરદાર અને લગાતાર થપાટોએ આ મંદિરમાં લાગેલાં પથ્થરોનું ક્ષરણ થતું જ રહ્યું હોય અને મુખ્ય મંદિર ધ્વસ્ત થઇ ગયું હોય એ પ્રભાવ સર્વત્ર દેખાઈ પડે છે !!!

આ જ વાતને થોડીક વિગતે જોઈએ

*ધ્વસ્ત થવાના કારણો*

*વાસ્તુ દોષ* ———-

આ મંદિર પોતાના વાસ્તુ દોષોના કારણે માત્ર ૮૦૦ વર્ષોમાં જ ધ્વસ્ત થઈ ગયું. આ ઇમારત વાસ્તુ-નિયમોની વિરુદ્ધ બનેલ હતી. આ કારણે જ આ સમયથી પહેલા જ ઋગવેદકાળ તથા પાષાણ કળાનું અનુપમ ઉદાહરણ હોવા છતાં પણ સમયથી પૂર્વ ધરાશાયી થઈ ગયું.

*આ મંદિરના મુખ્ય વાસ્તુ દોષ છે:*

[૧] મંદિર ના નિર્માણ રથ આકૃતિ હોવાથી પૂર્વ, દિશા, તથા આગ્નેય તથા ઈશાન કોણ ખંડિત થઈ ગયાં.
[૨] પૂર્વથી જોતાં ખબર પડે છે, કે ઈશાન તથા આગ્નેય કોણોં ને કાપી તેને વાયવ્ય તથા નૈઋર્ત્ય કોણોં તરફ વધી ગયા છે.
[૩] પ્રધાન મંદિરના પૂર્વી દ્વારની સામે નૃત્યશાળા છે, જેનાથી પૂર્વી દ્વાર અવરોધિત થવાને કારણે અનુપયોગી સિદ્ધ થાય છે.
[૪]  નૈઋર્ત્ય કોણમાં છાયાદેવી ના મંદિરનો પાયો પ્રધાનાલયથી અપેક્ષાકૃત નીચો છે. તેથી નૈઋર્ત્ય ભાગ માં માયાદેવી નું મંદિર અને નીચું છે.
[૫] આગ્નેય ક્ષેત્ર માં વિશાળ કુવો સ્થિત છે.
[૬] દક્ષિણ તથા પૂર્વ દિશાઓમાં વિશાળ દ્વાર છે, જે કારણે મંદિરનો વૈભવ તથા ખ્યાતિ ક્ષીણ થઈ ગઈ છે.

*🔰🔰🔰🔰કથાઓ*

👉એક કથા અનુસાર, ગંગ વંશ ના રાજા નૃસિંહ દેવ પ્રથમ એ પોતાના વંશનું વર્ચસ્વ સિદ્ધ કરવા હેતુ, રાજસી ઘોષણાથી મંદિર નિર્માણનો આદેશ આપ્યો. બારસો વાસ્તુકારો અને કારીગરોની સેના એ પોતાની સૃજનાત્મક પ્રતિભા અને ઊર્જાથી પરિપૂર્ણ કળાથી બાર વર્ષોંની અથાગ મેહનતથી આનું નિર્માણ કર્યું. રાજાએ પહેલાં જ પોતાના રાજ્યના બાર વર્ષોની કર-પ્રાપ્તિ બરાબર ધન વ્યય કરી દીધું હતું. પણ નિર્માણની પૂર્ણતા ક્યાંય દેખાતી ન હતી. ત્યારે રાજાએ એક નિશ્ચિત તિથિ સુધી કાર્ય પૂર્ણ કરવાનો કડક આદેશ દીધો.
બિસુ મહારાણાના પર્યવેક્ષણ માં, આ વાસ્તુકારોની ટીમ એ પહેલાં જ પોતાનું પૂરું કૌશલ લગાવી રાખ્યું હતું. ત્યારે બિસુ મહારાણા ના બાર વર્ષીય પુત્ર, ધર્મ પાદ આગળ આવ્યો.
🎯👉તેણે ત્યાં સુધી નિર્માણનું ગહન નિરીક્ષણ કર્યું, જોકે તેને મંદિર નિર્માણ નું વ્યવહારિક જ્ઞાન ન હતું, પરન્તુ તેણે મંદિર સ્થાપત્યના શાસ્ત્રોનો પૂર્ણ અધ્યયન કર્યું હતું. તેણે મંદિરના અંતિમ કેન્દ્રીય શિલાને લગાડવાની સમસ્યા સુલઝાવવાનો પ્રસ્તાવ દીધો. તેણે આ કરી સૌને આશ્ચર્યમાં નાખી દીધાં. પણ આની તુરન્ત બાદ જ આ વિલક્ષણ પ્રતિભાવાનનું શબ સાગર તટ પર મળ્યું. કહે છે, કે ધર્મપાદે પોતાની જાતિના હિતાર્થ પોતાની જાન સુદ્ધાં દઈ દીધી.

*🔰🎯પૌરાણિક મહત્વ*

આ મંદિર સૂર્યદેવને સમર્પિત હતુ,. જેને સ્થાનિક લોકો બિંરચિ નારાયણ કહેતા હતા. આ જે ક્ષેત્રમાં સ્થિત હતું, તેને અર્ક ક્ષેત્ર અથવા તો પદ્મ ક્ષેત્ર કહેવામાં આવતું હતું. પુરાણાનુસાર, શ્રીકૃષ્ણના પુત્ર સામ્બને તેમના શ્રાપથી કોઢનો રોગ થઇ ગયો હતો, સામ્બે મિત્રવનમાં ચંદ્રભાગા નદીના સાગર સંગમ પર કોણાર્કમાં બાર વર્ષ તપસ્યા કરી અને સૂર્ય દેવને પ્રસન્ન કર્યા.
સૂર્યદેવ, જે તમામ રોગોના નાશક હતા, આ રોગનો પણ અંત કર્યો.

તેમના સન્માનમાં, સામ્બ એ એક મંદિર નિર્માણનો નિશ્ચય કર્યો. પોતાના રોગ-નાશ પછી, ચંદ્રભાગા નદીમાં સ્નાન કરતાં,
તેને સૂર્યદેવની એક મૂર્તિ મળી. આ મૂર્તિ સૂર્યદેવના શરીરના જ ભાગ થી, દેવશિલ્પી વિશ્વકર્માએ બનાવી હતી. સામ્બ એ પોતાના બનાવેલા મિત્રવનમાં એક મંદિરમાં, આ મૂર્તિની સ્થાપના કરી. ત્યારથી આ સ્થાન પવિત્ર મનાવા લાગ્યું.

મંદિર હોય એટલે એની કથાઓ પણ હોય, મંદિર હોય એટલે વાસ્તુદોષ પણ રહેવાના. આમ જોવા જઈએ તો ભારતમાં શું વિશ્વમાં ૧૦૦ વર્ષ જૂની ઈમારતો પણ ખંડેર અવસ્થાઓમાં તો હોય જ છેને. મહત્વ એની ખામી શોધવામાં નહિ પણ એની ખૂબીઓ વર્ણવવામાં અને જોવામાં અને એનો એહસાસ કરવામાં એને અનુભુત કરવામાં છે. આજ વાત આપણે સમજતાં નથી

જે છે એ અદ્ભુત છે કદાચ બહિભુત શબ્દ આ મંદિર જોઇને જ અસ્તિત્વમાં આવ્યો હોય તો નવાઈ નહીં. આ મંંદિર અવિસ્મરણીય છે એની અદભુત અને બેનમુન કારીગરીને કારણે એ કેટલું ભવ્ય અને વિશાળ છે એતો ત્યાં જઈને જુઓ તો જ ખબર પડે !!!! પથ્થરની આ કવિતા વાંચવા જેવી જ નહીં પણ સમજવા જેવી અને જીવનમાં ઉતારવા જેવી છે !!!!

*સુર્યદેવને નમસ્કાર !!!!!*

*👆👆જન્મેજય અધ્વર્યુ👆👆*

मनोविज्ञान के 40 रोचक तथ्य

मनोविज्ञान के 40 रोचक तथ्य 1. यदि आप चाहते हो कि कोई आपकी बात ध्यान से सुनें तो बात की शुरूआत इस वाक्य से करो: “ मैं आपको यह बताना तो ...